Bàn thờ Canh Nậu - Một bạn đọc hỏi rằng tại sao trong một gia đình có ba con trai lại thường nghe nói chỉ có một người “gánh nghiệp”. Ngày xưa có câu tục ngữ “Tam nam bất phú, tứ nữ bất bần”, nghĩa là gia đình có ba con trai thì khó giàu có, còn bốn cô con gái thì khó nghèo. Câu nói này phản ánh quan niệm dân gian về sự chi tiêu và phân bổ tài sản trong gia đình, nhưng không hoàn toàn chính xác trong thời hiện đại.
Ý nghĩa của Tam nam bất phú
Theo quan niệm xưa, mỗi con trai lớn lên phải đảm nhận ba việc trọng đại là tậu trâu, cưới vợ và xây nhà. Mỗi việc đều rất tốn kém, tậu trâu giống như mua một phương tiện giá trị lớn, cưới vợ phải chuẩn bị nơi ở riêng cho cô dâu, còn làm nhà lại đòi hỏi đất đai, vật liệu và công sức. Vì vậy nếu một gia đình có ba con trai, gánh nặng chi phí này chia đều cho các con khiến gia đình khó tích lũy của cải, dẫn đến câu “tam nam bất phú”. Ngoài ra dân gian còn nói về việc một người “gánh nghiệp” trong gia đình, ám chỉ rằng giữa ba người con trai thường có một người gặp khó khăn hơn, có thể là bệnh tật, tai nạn hoặc trắc trở trong cuộc sống. Việc gọi là “gánh nghiệp” vừa là cách giải thích hiện tượng khó khăn, vừa là lời nhắc nhở các anh em phải yêu thương và giúp đỡ nhau.
Ý nghĩa của Tứ nữ bất bần
Ngược lại, nếu gia đình có bốn cô con gái thì các cô sẽ ít phải lo về đất đai hay nhà cửa. Khi lập gia đình, con gái có nhà riêng và kinh tế không tạo gánh nặng cho bố mẹ. Trong những dịp lễ Tết, con rể đến chúc Tết mà không phát sinh nhiều chi phí, giúp gia đình duy trì sự ổn định và sung túc. Chính vì vậy người xưa mới có câu “tứ nữ bất bần”, ngụ ý rằng gia đình có nhiều con gái thường không rơi vào cảnh nghèo khó.
Theo quan niệm người xưa về tứ nữ bất bần
Ở góc nhìn tâm linh, người con “gánh nghiệp” có thể là do nghiệp xấu từ kiếp trước, người này nhận lấy những khó khăn để các thành viên khác trong gia đình được sống tốt hơn. Tuy nhiên quan niệm “tam nam bất phú, tứ nữ bất bần” chỉ thực sự hợp lý trong bối cảnh xã hội xưa khi kinh tế còn khó khăn và tài sản phải chia cho con cái. Ngày nay, với xã hội hiện đại, kinh tế đa dạng và cách quản lý tài sản khác, câu tục ngữ này không còn đúng tuyệt đối, bởi gia đình có ba con trai hay bốn con gái đều có thể giàu có hoặc gặp khó khăn tùy thuộc vào nỗ lực, kiến thức và cơ hội của mỗi người.
