1. Người phương Đông: Trọng ngày mất nhẹ ngày sinh
Bàn thờ Canh Nậu - Người phương Đông thường coi trọng ngày mất hơn ngày sinh bởi quan niệm “Sinh ký tử quy”, tức là khi còn sống con người chỉ tạm gửi thân nơi trần gian, còn khi chết mới là lúc trở về với cội nguồn, tổ tiên và thế giới bên kia. Vì vậy, ngày mất được xem như thời điểm trở về thực sự, mang ý nghĩa tâm linh quan trọng. Truyền thống này đặc biệt phổ biến ở Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, nơi ngày giỗ được tổ chức trang trọng với nghi thức thờ cúng, tạ ơn tổ tiên, giúp con cháu gắn kết với nguồn cội. Ngược lại, ngày sinh thường chỉ được ghi nhận trong gia phả hoặc dùng để tính tuổi, ít khi tổ chức linh đình và không gắn liền với nghi lễ đặc biệt.
2. Người phương Tây: Tôn vinh cuộc sống qua ngày sinh
Trong khi đó, văn hóa phương Tây lại đề cao ngày sinh, coi đó là cột mốc quan trọng để tôn vinh cuộc đời mỗi cá nhân. Sinh nhật được tổ chức long trọng nhằm ghi nhớ sự ra đời, kỷ niệm các thành tựu và niềm vui sống, còn ngày mất chỉ được nhắc đến trong những buổi tưởng niệm ngắn, không có phong tục giỗ chạp hay cầu siêu như ở phương Đông. Quan niệm này phản ánh tư tưởng phương Tây luôn hướng đến hiện tại, trân trọng từng khoảnh khắc còn sống.
3. Sự giao thoa trong xã hội hiện đại
Ngày nay, tại Việt Nam và nhiều nước Á Đông hiện đại, sự giao thoa văn hóa ngày càng rõ rệt. Giỗ chạp vẫn giữ nguyên vai trò quan trọng trong việc tưởng nhớ tổ tiên, đồng thời các ngày sinh nhật, kỷ niệm cưới hay ngày lễ phương Tây cũng được tổ chức trang trọng để nhấn mạnh mối quan hệ tình cảm và sự gắn kết trong gia đình, bạn bè. Sự kết hợp này tạo nên sự cân bằng giữa trân trọng quá khứ và tận hưởng hiện tại, giúp cách nhìn về giá trị con người trở nên toàn diện hơn.
4. Kết luận: Hai góc nhìn cùng hướng tới giá trị nhân văn
Dù quan niệm Đông – Tây khác nhau, cả hai đều hướng đến giá trị nhân văn. Nếu phương Đông đề cao “nghĩa tử là nghĩa tận”, lấy việc tưởng nhớ tổ tiên làm trọng, thì phương Tây lại tôn vinh sự sống, đề cao hiện tại và thành tựu cá nhân. Ý nghĩa thực sự không nằm ở việc ngày nào được tổ chức, mà ở tình cảm, sự trân trọng và lòng nhớ thương con người dành cho nhau, dù còn sống hay đã khuất. Chính điều đó mới làm nên giá trị tinh thần sâu sắc, thể hiện tính nhân văn vượt qua mọi ranh giới văn hóa.
