Giải thích và dịch nghĩa: Hoành phi Chi Lan Cánh Tú/ Ngọc Thụ Sinh Hương
Câu đối Hán cổ: 芝蘭竟秀 玉樹生香
(Chi lan cánh tú, ngọc thụ sinh hương)
Phiên âm:
Chi lan cánh tú – Ngọc thụ sinh hương.
Dịch nghĩa:
Cỏ chi, hoa lan đua nhau nở rộ;
Cây ngọc tỏa hương thơm ngát.
Giải nghĩa:
- “Chi lan” là hai loài thực vật quý, tượng trưng cho phẩm hạnh cao khiết, thanh tao của người quân tử.
- “Ngọc thụ” là cây ngọc, biểu trưng cho nhân cách cao đẹp, dòng dõi thanh quý.
- “Cánh tú” (竞秀) nghĩa là cùng nhau khoe sắc, đua nở, biểu hiện sự phát triển rực rỡ.
- “Sinh hương” nghĩa là tỏa ra hương thơm, ám chỉ đức hạnh lan tỏa khắp nơi.
Câu đối ca ngợi vẻ đẹp tinh thần, phẩm chất cao quý và sự thịnh vượng của gia phong.
Ngụ ý rằng: gia đình có nền nếp tốt, con cháu sẽ hiền tài, nhân nghĩa như chi lan ngọc thụ – hương thơm truyền mãi không phai.
Nguồn gốc tích cổ:
Tích “Chi Lan Ngọc Thụ” xuất phát từ sách Thế Thuyết Tân Ngữ của Lưu Nghĩa Khánh (thời Đông Tấn).
Tạ Huyền khi được Tạ An hỏi về việc dạy dỗ con cháu, đã đáp:
- “Ví như chi lan ngọc thụ, muốn khiến chúng sinh trưởng ở bậc thềm nhà.”
Ý nói: mong con cháu nhà họ Tạ như chi lan ngọc thụ, được nuôi dưỡng trong nền nếp tốt đẹp, đời đời hưng thịnh, thơm danh muôn đời.
Quả nhiên, gia tộc họ Tạ sau đó trở thành một trong những danh gia vọng tộc bậc nhất, minh chứng cho ý nghĩa sâu xa của câu nói này.
Tổng kết:
Câu đối “Chi lan cánh tú, ngọc thụ sinh hương” không chỉ là lời ca ngợi vẻ đẹp tự nhiên, mà còn là biểu tượng cho đạo đức, nhân cách, và sự kế thừa gia phong tốt đẹp qua nhiều thế hệ. Hoành phi Chi Lan Cánh Tú/ Ngọc Thụ Sinh Hương là một đôi câu đối rất ý nghĩa, thường được dùng để treo tại nhà thờ họ, từ đường hoặc phòng thờ gia tiên, nhằm biểu đạt mong ước con cháu hiền đức, dòng họ vinh hiển dài lâu.
