Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn là ai và vai trò trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ?

Trong hệ thống tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ, một nét đẹp tâm linh lâu đời của người Việt có 5 vị quan lớn đứng đầu được gọi là Ngũ Vị Tôn Quan. Trong đó, Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên là vị quan cao quý được xem là toàn tài văn võ đứng đầu Thượng giới thay mặt Trời thực thi pháp luật và giáng phúc cho nhân gian.

Vậy Quan Lớn Đệ Nhất là ai? Sự tích ngài như thế nào? Ngài được thờ ở đâu và vai trò ra sao trong hệ thống Tứ Phủ? Hãy cùng đồ thờ Canh Nậu tìm hiểu trong QUAN LỚN ĐỆ NHẤT nhé!

Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn là ai ?

Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn, còn gọi là Quan Lớn Đệ Nhị Giám Sát, là hoàng tử thứ hai của Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình. Trong hệ thống các Tôn Quan, Ngài đứng thứ hai, chỉ sau Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên và trước Quan Lớn Đệ Tam Thoải Phủ. Truyền thuyết về Ngài rất linh thiêng và được dân gian tôn kính thờ phụng.

Tước hiệu và vai trò linh thiêng:
Ngài được phong là Nhạc Thần Đại Vương, giữ chức Đô Đài Giám Sát với danh hiệu Đệ Nhị Thượng Ngàn, có trách nhiệm giám sát và cai quản thiên hạ. Theo lệnh Vua Cha, Ngài giáng trần và đầu thai vào một gia đình quyền quý trong nhân gian. Một số truyền thuyết kể rằng Ngài sinh vào ngày mùng 3 tháng 11 năm Ất Dậu trong hoàng gia hoặc dòng dõi quý tộc.

Nhân cách và tài năng:
Với trí tuệ xuất chúng, phẩm chất liêm khiết và khả năng thông thạo cả văn lẫn võ, Ngài luôn được nhân dân kính trọng. Không chỉ dân thường mà cả hoàng tộc, quan lại, học sĩ cũng mong muốn được theo học và nhận sự chỉ dạy từ Ngài.

2. Danh xưng và nguồn gốc Quan Lớn Đệ Nhất

Tên gọi đầy đủ:
Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên Hoàng Thái Tử Vương Quan.

Danh hiệu dân gian:
Đức Thánh Cả Đệ Nhất Tôn Quan.

Vị trí và xuất thân:
Ngài là con trai trưởng của Vua Cha Bát Hải Động Đình, thuộc dòng dõi hoàng gia.

Vai trò và tôn phong:
Quan Lớn Đệ Nhất được phong làm tôn quan cai quản Thượng giới, sở hữu sắc phong Thượng Thiên Nhất Phẩm Công Hầu, thể hiện quyền lực và tôn nghiêm tối cao.

Vai trò trong hệ thống Tôn Quan:
Khác với các vị Quan khác, Quan Lớn Đệ Nhất không giáng trần mà giữ vai trò “Hậu Cần”, thay quyền của Vua Cha truyền pháp cho nhân gian, là cầu nối giữa trời và đất.

3. Sự tích và vai trò lịch sử Quan Lớn Đệ Nhất

Ngày giáng sinh:
Quan Lớn Đệ Nhất giáng sinh vào ngày 10 tháng Giêng năm Bính Dần, là con trai do Thái hậu hạ sinh.

Thời kỳ Hùng Vương thứ 6:
Giáng trần, Ngài giúp Đức Thánh Gióng đánh giặc Ân và giữ chức Phó Tướng trong cuộc chiến.

Thời kỳ Hùng Vương thứ 18:
Ngài cùng Vĩnh Công và các tướng lĩnh khác bảo vệ biên cương, chặn giặc phương Bắc ở các cửa sông lớn như sông Cái Bạch Đằng.

Chiến công trong cuộc kháng chiến:
Quan Lớn Đệ Nhất là một trong 10 tướng được chọn trong vòng 10 ngày, chỉ trong 3 ngày quân ta đã chiến thắng giặc trên 8 cửa biển nước Nam.

4. Di tích thờ Quan Lớn Đệ Nhất

• Đền chính:
  Đền chính của Quan Lớn Đệ Nhất tọa lạc trong quần thể di tích đền Đồng Bằng, thôn Đồng Phúc, xã An Lễ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình. Đây được xem là đại bản doanh của ngài khi giáng trần.

• Đền Tĩnh Quan Lớn Đệ Nhất (Đệ Nhất Linh Từ):
  Cách đền chính khoảng 200m, Đền Tĩnh Quan Lớn Đệ Nhất là nơi ngài thường lui về để nghị bàn sau những công việc triều chính.

• Phục dựng sau chiến tranh và thiên tai:
  Cả hai đền đều đã được phục dựng sau các cuộc chiến tranh và thiên tai, hiện nay trở nên khang trang và linh thiêng.

5. Hình ảnh và nghi lễ thờ phụng Quan Lớn Đệ Nhất

Quan Lớn Đệ Nhất thường mặc áo đỏ với họa tiết lượn hổ trảo, đội mũ cánh chuồn và tay giấu một ngón bên trái, tượng trưng cho quyền lực và bí truyền. Màu đỏ thể hiện uy quyền và thiêng liêng trong các nghi thức thờ cúng. Trong khi đó, các Quan Lớn khác có trang phục đặc trưng: Quan Đệ Nhị mặc áo xanh lam, còn Quan Đệ Tam mặc áo trắng tinh khôi. Quan Lớn Đệ Nhất ít khi ngự đồng như các quan khác, chỉ xuất hiện trong các dịp trọng đại như trình đồng mở phủ, khai quang điểm dấu thánh, hoặc lễ tấu hương truyền sớ. Khi ngự đồng, ngài thường ra tay bằng tay trái, tung khăn và thực hiện nghi lễ khai đàn, một nghi thức đặc trưng để truyền tải thông điệp thánh thần cho tín đồ.

Bản Văn Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên

Bản văn Quan Lớn Đệ Nhất – 1

1. Khai đàn – Thỉnh cầu

Nén hương tròn chiếu ánh lung linh
Tấm lòng trần khẩn thiết dâng trình
Trịnh trọng thỉnh Quan Đệ Nhất anh linh
Giáng đàn chứng giám nơi đền điện oai hùng

Ngài thông tuệ thấu lý anh minh
Quyền phép thấu suốt oai thần chẳng sánh

2. Quyền uy và chức trách

Chấp lĩnh ba cõi thần uy hiện rõ
Giáng trần theo chỉ dụ ngọc hoàng
Thừa lệnh trời tay cầm ngọc sách
Mưa gió nổi lên chuyển biến khôn lường
Sấm vang sét giật mây phủ dày tầng
Uy phong bát ngát chấn động càn khôn

3. Cảnh giới Tiên giới

Trải khắp mọi miền trong nhân thế
Ngài du ngoạn cảnh Tiên – Bồng đảo nhiệm mầu
Ba mươi sáu chốn động Tiên
Lầu vàng cảnh ngọc sát bên không xa

Bạn Tiên dâng quả đào ngà
Chén ngọc đưa rượu ngâm nga thơ thần
Khung cảnh huyền diệu thanh tân
Vui vầy tiên cảnh ngập tràn lạc thú

4. Âm luật – Cung nhạc

Ngũ âm thuần thục tài cao âm nhạc
Tiên kỳ phất cờ bách vị an nhiên
Sắc dụ Ngọc Đế ban truyền
Ngài liền hạ thế để xem dân trần
Triệu hồi Thổ Địa Long Thần
Tra xét thiên hạ an dân thế nào
Tấu sớ dâng chốn Ngọc tiêu
Ngọc Hoàng ngự điện cao siêu trị vì

5. Hạ phàm – Cận vua cha

Long cung dưới thủy triều dâng
Vua Cha thấy mặt lòng mừng khôn nguôi
Triều đình văn võ đôi nơi
Lắng nghe ông tấu mọi lời Thiên hương
Ngài về Long điện Thủy cung
Phán truyền pháp lệnh chuẩn y khắp miền

6. Tướng phong & oai linh

Mười hai biển cả thanh khiết chan hòa
Rồng cá quy tụ về chầu
Sóng xô từng đợt nước triều thăng trầm
Uy danh vang động trời xanh
Ngài liền hiện giá về rừng lâm sơn

Có phen ngự xuống sơn môn
Rồng mây theo giá lọng tàn che bay
Thú rừng cầm thú tụ bầy
Dâng hoa tiến quả sum vầy kính dâng

7. Cảnh tiên – Cõi trần

Bạn Tiên đón rước hân hoan
Cảnh nào cũng đẹp khắp ngàn thanh cao
Ngài về nhân thế tấu chầu
Tiên đình có khách dâng hoa tỏ lòng

Thủy cung rồng phục xếp hàng
Sơn lâm bái lạy ngợi ca đức tài

8. Ứng linh – Độ thế

Đi khắp tứ xứ bốn phương
Dân trần cầu nguyện thành tâm kính mời
Tâm linh cảm ứng không ngơi
Ai trong vận hạn Ngài soi dẫn đường

Đệ tử lễ vật cung dường
Dâng hương hoa trái gà trâu lễ thành
Chí thành tất cảm hiển linh
Lời cầu thấu tới thần minh độ trì

Thánh nhân giáng phúc tuôn rơi
Tài lộc dồi dào thọ xuân lâu dài

Bản văn Quan Lớn Đệ Nhất số 2 

1. Khai thiên – Cảnh trời mở

Kim ô toả sáng vàng rực rỡ
Cung trăng cao chiếu rạng khung trời
Mây trôi sắc ngũ tầng mây
Ánh hồng lan tỏa bốn bề thiên không

Hào quang chiếu khắp càn khôn
Trăng ngời soi thấu mọi miền trần gian
Xuân – hạ – thu – đông tuần hoàn
Mỗi mùa đổi cảnh uy thần hiển linh

2. Thiên đình & Cảnh giới

Nhân dân nhờ phép âm dương
Thấu lẽ nhiệm mầu sáng soi muôn nhà
Ngọc Hoàng ngự điện lầu cao
Dưới là các thánh chầu vào hằng đêm

Ngọc hoàng tọa cảnh Thiên đài
Điện rồng nguy nga cửa đài uy nghiêm

3. Điềm ứng – Tiên cung

Ứng linh báo điềm rồng bay phượng múa
Tứ linh lượn lờ sao băng khắp nơi
Tiên nữ tám ngàn xinh tươi
Sớm khuya chầu chực đón lời vua cha

Hương bay trầm tỏa đền vàng
Mây lành chầu tới phủ màn ngũ long

4. Giáng sinh – Thiên mệnh

Thái hậu nhận điềm thiêng thai
Bà sinh tôn thánh vào ngày mùa thu
Tám tháng mười – Bính Dần thu
Chín tầng đình điện nghênh rước về ngôi

Châu phê rồng bút sắc soi
Phong danh đại tướng thánh ngôi uy thần
Tôn quan thượng giới giáng trần
Mang theo mệnh lệnh cứu dân trần đời

5. Thừa mệnh – Trị thế

Nhận chỉ thiên đình cứu nguy thế cuộc
Vua phong ngài bậc thánh tối cao
Nhân dân khắp chốn khẩn cầu
Quan về ban phúc giữ cho quốc bình

Sắc lệnh Thượng đế truyền linh
Sổ sinh – sổ tử rõ ràng phân minh
Tài cao văn võ kiêm thành
Chư thần kính nể chẳng ai bì kịp

Thông minh đức độ hiển linh
Uy danh vang khắp tam thiên địa cầu

6. Phép trời – Biến hoá

Ngài điều mây khiến gió mở lối khai sông
Chuyển trời đất sấm vang chớp giật
Phong ba nổi dậy rừng cây nghiêng ngả
Gió lốc mây mù cuồn cuộn kéo về

Tà ma quỷ quái khiếp ghê
Sấm vang do lệnh ông truyền lôi thần
Tà hồn bị ánh sét thần
Kẻ xấu kinh hãi hồn phân tan tành

7. Trị giới – Dẹp loạn

Chặt cây thiêng sai binh tới lấy
Cửa ngàn rung chuyển chốn rừng khiếp kinh
Chúa Mường chúa Mán thần linh
Thượng Ngàn các ngả đều xin quy hàng

Một phen mưa bão khắp miền
Quỷ tà trốn chạy chầu xiêu bạt liền
Có phen ngự giá đan trì
Thưởng quân voi ngựa vàng thì hiện ra

8. Giá ngự – Ứng linh

Khi khác rong ruổi miền sơn thuỷ
Cảnh trời nước mây núi hữu tình
Quan ngự về chốn thiên đình
Khuông phù tín chủ cầu xin hết lòng.

6. Khánh tiệc và lễ hội Quan Lớn Đệ Nhất

7. Tâm linh và vai trò trong Tứ Phủ

Quan Lớn Đệ Nhất là vị tôn quan cao nhất trong hệ thống Tứ Phủ, đứng đầu hàng Quan Lớn. Ngài nổi bật với tài năng văn võ song toàn, có khả năng ứng biến linh hoạt trong mọi tình huống. Với trí tuệ xuất chúng, ngài không chỉ cai quản mà còn điều hành các sự kiện quan trọng, quyết định vận mệnh. Quan Lớn Đệ Nhất sử dụng pháp lệnh thiêng liêng để mang lại công lý, trị tội và giáng phúc cho dân gian. Ngài là biểu tượng của uy quyền, đạo đức vững vàng và trí tuệ sáng suốt, được tôn kính trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt.

Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên là vị thần linh thiêng vừa uy dũng vừa từ bi luôn giúp dân trừ tà hóa giải tai ương và mang lại phúc lành cho người thờ phụng thành tâm. Hàng năm vào dịp lễ hàng ngàn người đổ về chiêm bái tại đền Đồng Bằng thể hiện lòng tôn kính với một trong những vị thần linh quan trọng nhất trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt.

bàn thờ QUAN LỚN ĐỆ NHẤT