1. Đặc điểm và chức năng Cửa võng phòng thờ
Cửa võng là phần trang trí nằm ở gian chính giữa trong đình, nhà thờ họ hoặc tư gia được làm bằng gỗ chạm khắc tinh xảo đặt ngay dưới hoành phi hoặc phía trước ban thờ. Cửa võng không chỉ là ranh giới giữa không gian thờ và không gian sinh hoạt mà còn mang ý nghĩa bảo vệ, che chở và tôn nghiêm cho nơi thờ tự. Tùy từng quy mô cửa võng có thể được chạm trổ hoa văn rồng, phượng, tứ quý hay ngũ phúc thể hiện ước vọng về phúc lộc thịnh vượng và đạo hiếu.
Xem thêm mẫu đồ thờ đẹp:
2. Cửa võng trong đình và cửa võng phòng thờ nhà tư nhân khác nhau như thế nào?
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Tố (Tạp chí Tri Tân, số 131, 24 Février 1944) cửa võng trong đình được chạm khắc cầu kỳ với các tích:
- Lưỡng long triều nguyệt (2 con rồng chầu mặt nguyệt),
- Lục long ngự thiên (6 con rồng bay lên trời),
- Ngũ phượng hàm thư (5 con phượng ngậm thư).
Đây là những họa tiết cao quý thể hiện quyền lực, linh thiêng và sự tôn kính đối với thần thánh. Ngược lại trong nhà tư nhân hoặc nhà thờ họ, cửa võng thường chạm các hình ngũ phúc (năm con dơi), phù dung (hoa sen), cây trĩ (chim trĩ đậu cành phù dung), liên áp (vịt bơi đầm sen), mai điểu (chim sẻ đậu cành mai) gần gũi mang ý nghĩa may mắn, hạnh phúc, trường thọ và đức hạnh phù hợp với đời sống và đạo hiếu của dân gian.
Gia chủ mệnh Mộc, Thủy, Hỏa hợp Đông Tứ Trạch (Đông, Đông Nam, Bắc); mệnh Kim, Thổ hợp Tây Tứ Trạch (Tây, Tây Bắc, Tây Nam, Đông Bắc). Chọn đúng giúp tài lộc và an lành.
3. Vì sao nhiều tư gia thích chạm cửa võng phòng thờ lưỡng long chầu nguyệt ?
Không còn sự phân cấp phong kiến như xưa nên nhiều gia đình chọn hoa văn rồng phượng để tạo vẻ trang nghiêm, quyền quý cho không gian. Tuy nhiên rồng phượng vốn chỉ dành cho vua chúa hoặc đình đền thờ thần. Các gia đình dân gian thường dùng rồng hóa trúc, rồng mai hoặc ngũ phúc phù dung vừa mang ý nghĩa phong thủy vừa thể hiện sự tinh tế. Dùng họa tiết nào tùy thuộc vào sở thích và nhận thức về truyền thống của từng gia chủ.
Giường thờ trong văn hóa thờ cúng truyền thống
4. Ý nghĩa họa tiết chạm khắc trên cửa võng phòng thờ
- Ngũ phúc (năm con dơi): Tượng trưng cho phúc – lộc – thọ – khang – ninh, 5 điều phúc lành lớn nhất đời người.
- Cây trúc: Đại diện cho nam nhân, người quân tử, kiên trung và chính trực.
- Cây mai, hoa phù dung: Tượng trưng cho nữ nhân, sự thanh khiết, mềm mại, đức hạnh.
- Cây tùng: Biểu tượng của sức sống trường thọ, bền bỉ thường đi cùng hình ảnh trúc và cúc trong bộ tứ quý.
- Hoa cúc: Đại diện cho phẩm hạnh và sự thanh cao.
Các họa tiết trên cửa võng được phối hợp thành tứ quý bốn mùa thể hiện vòng tuần hoàn của thiên nhiên và sự viên mãn trong đời sống.
ban tho 2 99m 3
Từ khi chế độ phong kiến chấm dứt, hoa văn trên cửa võng, y môn hay hoành phi không còn bị giới hạn bởi tầng lớp xã hội. Các nghệ nhân và gia chủ có thể tự do lựa chọn họa tiết theo sở thích, miễn sao vẫn đảm bảo tính trang nghiêm, cân đối và phù hợp với không gian. Nhiều nhà vẫn ưa chuộng phong cách rồng phượng truyền thống trong khi một số khác chọn ngũ phúc, phù dung hoặc tứ quý để thể hiện sự nhẹ nhàng, tinh tế. Phù dung là hoa sen, biểu tượng của sự thanh cao, thuần khiết và vĩnh cửu. Trong các mẫu cửa võng, hoa phù dung thường xuất hiện cùng chim trĩ, liên áp hoặc mai điểu tạo nên bố cục hài hòa và mềm mại. Hoa sen còn gắn liền với triết lý “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” biểu trưng cho tâm hồn trong sáng và đạo đức cao quý – rất phù hợp với không gian thờ tổ tiên.
