Câu đối được ghi là:
- Gia phong thế phái nam trung hiếu
- Đức hạnh đoan trang nữ khả phong.
Câu đối thờ Gia phong thế phái- Đức hạnh đoan trang là đôi câu đối thể hiện tư tưởng Nho giáo truyền thống, đề cao đạo trung hiếu của đàn ông và đức hạnh đoan trang của phụ nữ, đồng thời ca ngợi nề nếp, gia phong và giá trị đạo đức trong gia tộc.
Câu thứ nhất: “Gia phong thế phái nam trung hiếu”
Dịch nghĩa: Gia phong dòng họ nề nếp, người đàn ông giữ trọn đạo trung hiếu.
Trong đó:
- “Gia phong” nghĩa là nếp nhà, truyền thống của dòng họ.
- “Thế phái” chỉ thế hệ, dòng dõi kế tục.
- “Nam trung hiếu” là đức tính người đàn ông: trung với nước, hiếu với cha mẹ.
Câu thứ hai: “Đức hạnh đoan trang nữ khả phong”
Dịch nghĩa: Đức hạnh đoan trang, người phụ nữ xứng đáng được ngợi khen.
Ở đây:
- “Đức hạnh” chỉ phẩm chất đạo đức, lòng nhân hậu và chuẩn mực.
- “Đoan trang” là nết na, đoan chính.
- “Khả phong” nghĩa là đáng được tôn vinh, khen thưởng.
Toàn bộ đôi câu đối ca ngợi truyền thống đạo lý gia đình, nêu gương cho con cháu noi theo: nam giữ trung hiếu, nữ giữ đoan trang, để nề nếp gia phong được bền vững muôn đời.
Một số học giả gợi ý cách chỉnh sửa nhẹ để vừa đảm bảo cân đối, vừa giữ nguyên ý nghĩa:
- Gia phong thế trạch nam trung hiếu
- Đức hạnh đoan trang nữ hiển vinh
Cách viết này giúp vế đối cân xứng hơn về thanh luật và nghĩa: “Trạch” đối với “đoan”, “hiếu” đối với “vinh”, đồng thời mang hàm ý rõ ràng: Nhà có nề nếp, con trai giữ trung hiếu, con gái đoan trang, xứng đáng hiển vinh.
Câu đối thờ Gia phong thế phái- Đức hạnh đoan trang trên thể hiện tinh thần tôn vinh đạo hiếu và gia phong truyền thống – những giá trị cốt lõi của văn hóa Việt. Dù về hình thức còn cần chỉnh sửa, nhưng nội dung của nó vẫn đáng trân trọng, thể hiện tấm lòng của gia chủ đối với tổ tiên và đạo lý làm người. Trong văn hóa thờ tự, những câu đối như vậy không chỉ làm đẹp không gian tâm linh mà còn là lời nhắc nhở hậu thế về nhân cách, đạo đức, và tình nghĩa trong gia đình.
Câu đối “Gia phong thế phái nam trung hiếu – Đức hạnh đoan trang nữ khả phong” là một tác phẩm mang ý nghĩa sâu sắc về đạo lý và gia phong. Tuy nhiên, để đạt chuẩn về văn phạm Hán Nôm, cần hiệu chỉnh đôi chút cho cân đối, đúng luật đối. Dù vậy, tinh thần của câu đối vẫn thể hiện rõ lòng tôn kính tổ tiên và khát vọng gìn giữ đạo hiếu, đạo đức cho muôn đời sau — điều mà bất cứ dòng họ, gia đình nào cũng hướng tới.
