Trong kiến trúc truyền thống, nhà gỗ 3 gian không chỉ là nơi sinh hoạt cộng đồng, mà còn là không gian linh thiêng để con cháu tưởng nhớ tổ tiên. Đặc biệt, trong nội thất nhà gỗ 3 gian, từng chi tiết từ bàn thờ, cửa võng, hoành phi, câu đối cho đến bức hạ xà đều mang ý nghĩa phong thủy và giá trị thẩm mỹ sâu sắc.
1. Bức hạ xà – Điểm nhấn tạo chiều sâu cho gian thờ
Một trong những chi tiết quan trọng, góp phần làm nên sự cân đối và uy nghi của gian thờ chính là bức hạ xà. Được chế tác từ gỗ gõ đỏ Nam Phi, hạ xà thường chạm khắc tinh xảo, đồng bộ với cửa võng.
-
Với những nhà có chiều cao 4 – 5m, nếu chỉ treo cửa võng mà thiếu hạ xà, không gian dễ bị trống trải, mất đi sự ấm cúng.
-
Hạ xà giúp hạ thấp cửa võng, tạo sự hài hòa, đồng thời làm nổi bật các họa tiết chạm trổ trên cửa võng, khiến gian thờ trở nên trang nghiêm hơn.
2. Cấu tạo và kích thước của hạ xà
-
Chiều dày khuôn: khoảng 5 phân
-
Chất liệu: gỗ gõ đỏ Nam Phi bền chắc, chống mối mọt
-
Độ hạ: từ 30 – 50 cm, tùy vào chiều cao cột nhà
-
Trang trí: hoa văn cổ, họa tiết đồng bộ với bộ cửa võng
Thông thường, hạ xà sẽ được lắp trước để đảm bảo độ vững chắc, sau đó mới treo cửa võng.
3. Sự đồng bộ trong nội thất – Tạo nên tổng thể hài hòa
Khi thiết kế nội thất nhà gỗ 3 gian, sự thống nhất về chất liệu, hoa văn và màu sắc là yếu tố quan trọng. Một số chi tiết thường thấy gồm:
-
Cửa võng Ngũ Phúc: dày 7 phân, chạm nổi họa tiết sắc sảo.
-
Cửa võng Hồng Trĩ: dài trên 3m, thể hiện sự bề thế, uy nghi.
-
Câu đối lòng máng, đại tự, hoành phi: sơn son thếp vàng, mang ý nghĩa cầu phúc và răn dạy con cháu.
-
Bàn thờ, bục thờ, ngai thờ, khám thờ: được bố trí cân xứng, thể hiện sự tôn kính đối với gia tiên.
4. Thông số tiêu biểu của một công trình nhà gỗ 3 gian
-
Chiều cao không gian: 3,9m, thoáng rộng nhưng vẫn giữ được sự gần gũi.
-
Hệ thống cửa võng:
-
Gian giữa: dài 2,45m, bụng xệ 76cm, sâu 1,76m.
-
Hai bên: dài khoảng 2,15m, sâu 1,76m, cân đối với gian chính.
-
-
Bục thờ tam cấp: bục giữa cao nhất, đặt bộ khám thờ cổ quý giá, được phục dựng và thếp vàng.
-
Bàn án gian: dài 1,76m, sâu 87cm, phù hợp để bày biện đồ lễ.
-
Bố trí gian thờ:
-
Bên nam đặt ngai thờ.
-
Bên nữ đặt khám thờ.
-
-
Lòng máng: dài 2,37m, thiếp vàng theo yêu cầu gia chủ.
-
Chất liệu gỗ: toàn bộ sử dụng gỗ hương đá Nam Phi, vừa bền chắc vừa sang trọng.
Đặc biệt, nhiều gia đình vẫn lưu giữ cuốn thư, hoành phi câu đối cổ từ thời ông cha để lại, treo ở vị trí trang trọng nhất để vừa giữ hồn cốt truyền thống, vừa kết nối các thế hệ.
5. Bố trí nội thất nhà gỗ 3 gian theo phong thủy
Khi sắp xếp nội thất, các yếu tố hướng đặt bàn thờ, vị trí treo hoành phi câu đối, bố trí cửa võng và bức hạ xà đều phải tuân thủ phong thủy, phù hợp với cung mệnh gia chủ. Điều này không chỉ mang lại sự cân đối trong kiến trúc mà còn giúp thu hút tài lộc, bình an và may mắn cho gia đình.
Nội thất nhà gỗ 3 gian không đơn thuần là sự kết hợp của bàn thờ, cửa võng, câu đối… mà còn là sự hòa quyện giữa nghệ thuật chạm khắc tinh xảo và giá trị tâm linh truyền thống. Bức hạ xà, hoành phi, án gian hay bục thờ đều góp phần làm nên không gian thờ cúng trang nghiêm, vừa giữ nét cổ truyền vừa mang tính phong thủy sâu sắc. Đây chính là lý do vì sao nhà gỗ 3 gian vẫn luôn được nhiều gia đình Việt lựa chọn để lưu giữ đạo lý “uống nước nhớ nguồn”.
