Bức hoành phi Tiết Hạnh Khả Phong là gì?
Bức hoành phi mang bốn chữ lớn “Tiết Hạnh Khả Phong (節行可風)” là một di vật quý trong văn hóa phong kiến Việt Nam, đặc biệt dưới triều đại nhà Nguyễn. Cụm từ này có nghĩa là “tiết hạnh đáng được nêu gương”, thường được vua ban tặng cho những người phụ nữ có phẩm hạnh cao quý — những người sau khi chồng qua đời vẫn giữ lòng thủ tiết, thờ chồng và nuôi con nên người.
Ai là người được vua Khải Định ban tặng bức hoành phi này?
Theo ghi chép trên hoành phi, người được phong là bà Hoàng Thị Trà (tên chữ Mạt), quê ở thôn Ngọc Lâm, tổng Thái Xá, huyện Đông Thành, phủ Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Bà được vua Khải Định vinh danh vì đã giữ trọn đạo làm vợ sau khi chồng mất, trở thành tấm gương sáng về đức hạnh và lòng thủy chung.
Bức hoành phi được ban vào thời gian nào?
Phần lạc khoản nhỏ bên trái hoành phi ghi: “Khải Định thập niên ngũ nguyệt cát nhật (啟定十年五月吉日)”, tức là ngày tốt tháng Năm, năm thứ 10 triều vua Khải Định, tương ứng với năm 1925 theo Dương lịch.
Nội dung chữ nhỏ trên hoành phi có ý nghĩa gì?
Các nhà nghiên cứu Hán Nôm như Bút Chì và Nguyễn Xuân Thủy giải thích phần chữ nhỏ như sau:
“Nghệ An tỉnh, Diễn Châu phủ, Đông Thành huyện, Thái Xá tổng, Ngọc Lâm thôn nhân cố Lê Địch chi thê, hữu tiết hạnh danh, văn dự tại thứ hạng, đặc tứ tinh biển, dụng khuyến lai giả.”
Tạm dịch:
“Người ở thôn Ngọc Lâm, tổng Thái Xá, huyện Đông Thành, phủ Diễn Châu, tỉnh Nghệ An, là vợ cố Lê Địch, có danh tiếng về tiết hạnh, được ghi danh vào hàng bậc, đặc biệt ban tặng biển khen, dùng để khuyến khích người sau.”
Ý nghĩa của danh hiệu “Tiết Hạnh Khả Phong” là gì?
Hoành phi câu đối thờ Tiết- Hạnh- Khả- Phong do vua ban tặng cho phụ nữ có hạnh kiểm cao quý, trong khi Khắc Thành bổ sung rằng danh hiệu này thường dành cho người phụ nữ sau khi chồng mất vẫn thủ tiết và nuôi dạy con cái nên người, thể hiện sự tôn vinh đức hạnh, lòng thủy chung và chuẩn mực đạo đức.
Bức hoành phi này có giá trị văn hóa và lịch sử như thế nào?
Bức hoành phi “Tiết Hạnh Khả Phong” không chỉ là di vật quý giá mà còn là chứng tích của đạo đức và lòng thủy chung trong truyền thống Việt Nam. Nó phản ánh quan niệm của xã hội xưa về phẩm hạnh người phụ nữ và cách triều đình nhà Nguyễn khuyến khích những tấm gương sáng, nhằm duy trì chuẩn mực đạo đức và văn hóa, theo tinh thần “chính tâm – tu thân – tề gia”.
Bức hoành phi này có giống những tấm biển phong tiết hạnh trong văn học không?
Hoành phi câu đối thờ Tiết- Hạnh- Khả- Phong tương tự như những tấm biển phong tiết hạnh được nhắc đến trong văn học, ví dụ như trong tác phẩm Số đỏ. Tuy nhiên, trường hợp của bà Hoàng Thị Trà là thực tế và mang ý nghĩa tôn vinh chân thực, chứ không chỉ là hư cấu. Đây là minh chứng sống về phẩm hạnh người phụ nữ Việt Nam xưa.
