1. Cây hương ngoài trời là gì?
Cây hương ngoài trời không phải là miếu, mà là bàn thờ ngoài trời. Dân gian gọi là cây hương, bàn thiên, hoặc thiện đài. Đây là bệ thờ nhỏ, thường xây bằng gạch hoặc đá, đặt ngoài sân, trước nhà hoặc đầu ngõ. Cây hương dùng để thờ các vị thần linh cai quản không gian thiên địa, hoặc các linh hồn gắn liền với mảnh đất.
2. Thờ ai trên cây hương ngoài trời?
Tùy từng vùng mà đối tượng thờ khác nhau:
- Ở miền Bắc: thường thờ Thổ công, Thổ địa cai quản khu đất.
- Ở miền Trung: gọi là cây hương thờ Chư vị khuôn viên, Tổ cô, Cậu quận, Cô nường, hoặc thần linh mảnh đất.
- Ở miền Nam: gọi là bàn thiên, thờ Thiên – tức là Trời, hay Chúa Cửu Trùng Thiên.
Ngoài ra, với những mảnh đất từng có người ở hoặc có tiền chủ, cây hương còn là nơi tưởng nhớ và cúng các vong linh tiền chủ, người khai phá hay mất tại đất đó.
3. Vì sao có nhiều cách hiểu khác nhau?
Do phong tục thờ cúng của từng vùng miền và sự truyền miệng qua nhiều thế hệ, người ta gọi đó là thờ Thiên Địa; ở nơi khác lại xem là thờ Thổ thần hoặc Mẫu Thượng Thiên. Thực chất, cây hương là nơi thờ chung các vị linh thiêng liên quan đến đất và trời quanh nhà, chứ không thuộc hẳn vào một tôn giáo cụ thể.
4. Cây hương ngoài trời có phải là miếu không?
Không. Miếu là công trình riêng, có quy mô lớn hơn, thờ thần hoặc nhân vật lịch sử được tôn kính. Cây hương chỉ là bệ thờ nhỏ ngoài sân, không có người trông coi thường trực. Nó mang tính thờ vọng, thể hiện lòng kính ngưỡng với trời đất, thổ thần và tiền nhân.
5. Có phải nhà nào cũng cần lập cây hương ngoài trời không?
Không bắt buộc. Tuy nhiên, ở miền Trung và một phần miền Nam, có cây hương gần như là truyền thống lâu đời. Người ta tin rằng thắp nhang ngoài trời giúp cầu cho mảnh đất yên ổn, tránh tà khí, đồng thời tưởng nhớ những linh hồn từng gắn bó với khu đất.
6. Cách xác định cây hương thờ ai
Cách chính xác nhất là hỏi chủ nhà hoặc người lớn tuổi trong gia đình. Họ sẽ biết rõ cây hương được lập để thờ ai, theo phong tục nào. Một số cây hương có thể thờ thần đất, có nơi lại là thiện đài thờ trời, hoặc bàn thờ tiền chủ.
