Cốt bát hương là gì và vì sao được coi là linh vật quan trọng trên bàn thờ?
Cốt bát hương là phần “linh cốt” được đặt trong lòng bát hương khi lập hoặc thay bát hương mới. Theo quan niệm dân gian, đây là phần kết nối tâm linh giữa con cháu và tổ tiên, tượng trưng cho sự hiện diện của các vị thần linh, gia tiên trong không gian thờ tự. Thông thường, cốt bát hương được gói bằng giấy vàng hoặc giấy đỏ, bên trong có tro sạch, thất bảo (như ngọc, mã não, vàng bạc tượng trưng), cùng với tờ hiệu – tức là mảnh giấy ghi chữ linh thiêng do thầy cúng hoặc pháp sư viết. Chính phần tờ hiệu mang yếu tố tâm linh sâu sắc, giúp “an linh” cho bát hương và tạo nên sự thiêng liêng cho không gian thờ.
Cốt bát hương thường được viết như thế nào?
Khi lập cốt bát hương, các thầy thường viết chữ Hán hoặc Nôm cổ với ý nghĩa cầu phúc, định linh và an vị thần linh. Một số mẫu chữ truyền thống có thể gặp gồm:
- “Định phúc Táo quân, Hội đồng gia tiên Nguyễn Trọng tộc chi ninh vị.”
- “Cung thỉnh Thần linh, Thổ địa, Táo phủ thần quân linh ứng lô hương.”
Các chữ viết trên tờ hiệu thường dùng mực đỏ hoặc son chu sa, tượng trưng cho dương khí, sự linh ứng và cát tường. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa các chữ cổ, vì vậy nếu không nắm vững, không nên tự ý viết để tránh sai chính tả, sai nghĩa – ví dụ như “ninh vị” bị viết nhầm thành “ninh zị” hay “ninh vỵ”. Viết đúng câu, đúng chữ, đúng pháp là điều quan trọng, giúp bát hương tụ linh khí và tránh phạm kỵ trong thờ tự.
Tại sao cốt bát hương lại được đánh giá là “thượng thừa của cao học”?
Người xưa gọi lập và an cốt bát hương là một nghệ thuật tâm linh bậc cao, bởi nó kết hợp giữa pháp đạo, lễ nghi và học thuật Hán cổ. Mỗi câu chữ trên tờ hiệu đều mang ý nghĩa thiêng liêng, đòi hỏi người viết phải hiểu về phong thủy, lễ cúng, và văn tự cổ điển. Chính vì vậy, các thầy am hiểu lĩnh vực thường được xem là “cao nhân”, và họ viết tờ hiệu cho cốt bát hương được gọi là “cao học thượng thừa” – nghĩa là tinh hoa trong học thuật và tâm linh làm cho mỗi bộ cốt bát hương không chỉ mang giá trị tâm linh, mà còn là một tác phẩm văn hóa – tinh thần.
Có nên tự lập cốt bát hương hay phải nhờ thầy?
Theo truyền thống, lập cốt và an vị bát hương nên được thực hiện bởi người có hiểu biết chuyên sâu về nghi lễ thờ tự hoặc thầy cúng uy tín. Bởi quá trình tự lập cốt bát hương không chỉ là đặt vật liệu vào bát hương, mà còn liên quan đến nghi thức khai linh, yểm chú và an thần. Nếu tự lập mà không hiểu nguyên tắc, có thể phạm kỵ phong thủy hoặc sai chữ linh hiệu, dẫn đến bàn thờ mất sự linh ứng. Vì vậy, dù có thể tự tay chuẩn bị vật liệu (tro sạch, cát, thất bảo…), phần viết linh hiệu và an cốt nên nhờ thầy thực hiện đúng nghi lễ để bảo đảm sự tôn nghiêm và linh nghiệm cho không gian thờ.
