Vì sao tục sang cát lại quan trọng trong phong tục tang lễ của người Việt?

Tục sang cát hay còn gọi là cải táng là một phong tục lâu đời của người Việt Nam và nhiều nước Á Đông nhằm chuyển mộ người đã khuất từ nơi này sang một nơi khác để giúp người khuất có một ngôi nhà mới khang trang hơn. Tuy nhiên nghi lễ Sang cát cần thực hiện đúng quy trình và theo các lưu ý tâm linh để tránh phạm phải những điều không tốt. Dưới đây là một số điểm nổi bật trong nghi lễ sang cát mà gia đình cần lưu ý:

Các hình thức an táng người đã khuất

Bàn thờ Canh Nậu - Phương pháp chôn cất hay cải táng là vấn đề mang tính cá nhân, văn hóa và tín ngưỡng, vì vậy không có câu trả lời tuyệt đối “đúng” hay “sai”, mà chỉ có thể lựa chọn dựa trên hoàn cảnh, quan điểm của mỗi gia đình và các yếu tố tâm linh đi kèm. Việc an táng người đã khuất không chỉ là hành động cuối cùng của cuộc đời, mà còn mang đậm giá trị văn hóa, tín ngưỡng và tâm linh. Quan trọng là phương pháp được lựa chọn phù hợp với nguyện vọng của người đã khuất và phong tục của gia đình.

Các hình thức an táng phổ biến hiện nay bao gồm địa táng, hỏa táng, thủy táng, điểu táng và tượng táng, mỗi phương pháp đều có ý nghĩa và đặc điểm riêng. Địa táng, hay chôn cất trong đất, là phương pháp truyền thống phổ biến ở nhiều vùng miền, gắn liền với niềm tin về sự trở về với lòng đất và bảo vệ linh hồn người quá cố. Hỏa táng, hay thiêu xác, được nhiều gia đình lựa chọn theo tín ngưỡng Phật giáo hoặc khi không gian đất chật hẹp; trong Phật giáo, hỏa táng đôi khi tạo ra xá lợi – những viên ngọc từ hài cốt được coi là dấu hiệu thiêng liêng. Thủy táng, hay chôn dưới nước, thường áp dụng theo một số tập tục vùng miền hoặc tín ngưỡng gắn liền với sông, biển, thể hiện sự hòa hợp với nước và thiên nhiên. Điểu táng, cho xác người tiếp nhận bởi động vật, ít phổ biến nhưng xuất hiện trong một số văn hóa cổ truyền. Tượng táng, tức tạo tượng thờ để tưởng nhớ người đã khuất thay vì giữ nguyên hài cốt, thường dùng trong các nghi lễ tín ngưỡng đặc biệt.

Phương pháp an táng còn phụ thuộc vào niềm tin tôn giáo và phong tục của gia đình. Trong đạo Phật, hỏa táng là phương pháp phổ biến, đi kèm nghi thức tụng kinh và cầu siêu. Một số tín ngưỡng khác có thể chọn địa táng để linh hồn an nghỉ tại mảnh đất quê hương hoặc thủy táng nếu gắn liền với sông, biển. Lựa chọn phương pháp cũng có thể dựa trên lời dặn dò cuối cùng của người quá cố hoặc phong tục riêng của từng dòng họ, và mỗi gia đình đều có quyền quyết định phương án phù hợp, không thể áp đặt một hình thức cho tất cả.

1. Khi cải táng, có nên dùng sáp ong phủ lên hài cốt trong tiểu và nhựa thông giữa tiểu và quách không?

Ngày xưa, người ta làm như vậy chủ yếu để bảo quản vật lý. Việc phủ sáp ong giúp tiểu và quách dính chắc, tránh bị tách vỡ hoặc biến dạng theo thời gian. Đồng thời, lớp sáp hay nhựa thông còn ngăn ẩm ướt, tránh lươn, ếch, chạch hoặc cá trê chui vào tiểu sành, đặc biệt ở vùng đồng ruộng vào mùa lụt. Tóm lại, việc dùng sáp ong hay nhựa thông chỉ mang mục đích vật lý, không có ý nghĩa tâm linh và cũng không giúp linh hồn an ổn.

2. Ngày nay, việc trát sáp hoặc đổ nhựa vào mộ có còn cần thiết không?

Trả lời: Không cần thiết nữa, vì điều kiện hiện nay đã khác. Mộ đã được xây dựng chắc chắn, chống ẩm tốt. Việc dùng sáp ong hay nhựa thông để “giữ linh” là quan niệm sai lầm, vừa tốn kém vừa mê tín.

3. Nguồn gốc của tục sang cát

Tục sang cát có nguồn gốc từ Quảng Đông (Trung Quốc) và đã được thực hiện ở nhiều nơi như Mân Nam Đài Loan và Việt Nam. Đây là nghi lễ thể hiện sự kính trọng đối với người đã khuất giúp họ có một ngôi mộ mới khang trang hơn để yên nghỉ.

4. Có những người xưng là thầy nhưng yêu cầu làm thêm những nghi lễ như dán nhựa, đổ muối, cắt tiết gà đen, chôn đầu chó… liệu có đúng không?

Trả lời: Đây là những hành vi mê tín dị đoan, không mang lợi ích tâm linh. Những việc này không những vô ích mà còn gây tốn kém, sai lầm, và đôi khi ảnh hưởng xấu đến tinh thần con cháu. Người con nghe lời xúi giục làm những việc này là bất hiếu, còn những “thầy” bày ra là bất nhân, lợi dụng lòng tin để trục lợi.

5. Thời điểm thích hợp để cải táng

Thông thường, cải táng được tiến hành sau khoảng 3 năm kể từ khi người mất được chôn cất. Tuy nhiên, do biến đổi khí hậu và việc sử dụng hóa chất, quá trình phân hủy có thể kéo dài từ 4 đến 5 năm. Thời gian lý tưởng để cải táng là từ cuối thu đến trước đông chí, tức từ tháng 9 đến tháng 11. Khi đó, thời tiết mát mẻ, ít mưa và gió thuận lợi cho việc bốc mộ, đảm bảo an toàn và thuận tiện trong quá trình cải táng.

6. Những điềm báo không nên cải táng

Khi đào mộ, nếu gặp những dấu hiệu sau, gia đình nên dừng lại để tránh làm tổn hại đến linh hồn và vận khí:

• Con rắn vàng xuất hiện: Đây là biểu tượng của khí tốt trong đất, mang lại may mắn. Việc tiếp tục đào sẽ làm mất đi vận khí tốt này.

• Sợi tơ hồng: Là dấu hiệu đất kết có khí lành, bảo vệ bình an cho người đã khuất. Gặp sợi tơ hồng nên ngừng đào ngay.

• Đất đào có sinh khí ấm áp hoặc cỏ mọc tốt: Đất giàu năng lượng dương, nếu tiếp tục đào có thể làm tổn hại đến khí đất và linh hồn.

7. Quy trình thực hiện nghi lễ cải táng

Trước khi tiến hành sang cát, gia đình cần làm lễ cáo vong, cáo gia tiên để thông báo về việc di dời ngôi mộ. Việc bốc mộ phải tuân thủ đúng quy trình nhằm tránh hậu quả không mong muốn, gồm các bước sau:

• Chọn ngày giờ thích hợp: Dựa vào tuổi người mất và phong thủy để chọn thời điểm thuận lợi, đảm bảo bình an cho linh hồn và gia đình.

• Dùng rượu nồng độ cao: Đổ rượu vào quan tài khi khai mộ nhằm tẩy trừ âm khí, thanh lọc không gian và bảo vệ linh hồn.

• Thu nhặt xương cốt cẩn thận: Đặc biệt chú ý các phần nhỏ như ngón tay, ngón chân, thể hiện lòng thành kính và tôn trọng người đã khuất.

8. Lưu ý khi di dời mộ cải táng

Khi di chuyển hài cốt và chọn vị trí mộ mới, cần lưu ý những điểm quan trọng sau để đảm bảo an yên và phong thủy tốt:

• Chọn đất chưa bị đào xới hoặc chôn cất trước đó: Đảm bảo khu vực đất mới sạch sẽ, chưa bị ảnh hưởng bởi năng lượng tiêu cực.

• Đất bằng phẳng, không có nước ngầm: Tránh mộ bị ẩm ướt, giúp người đã khuất được an nghỉ thoải mái.

• Tránh vị trí có đường đi đâm thẳng vào mộ: Những vị trí này có thể gây xáo trộn vận khí, ảnh hưởng đến dòng họ và gia đình.

9. Lễ vật cần chuẩn bị khi cải táng

Để thực hiện nghi lễ cải táng trang nghiêm và đúng phong thủy, gia đình cần chuẩn bị các lễ vật sau:

• Tiểu sành hoặc quách: Dùng đựng hài cốt sau khi di chuyển, bảo vệ xương cốt an toàn.

• Vải vuông đỏ, giấy trắng kim: Dùng bọc tiểu sành hoặc trang trí, tượng trưng cho sự may mắn và trang trọng.

• Nước sạch và rượu trắng: Thanh tẩy, làm sạch hài cốt và không gian trước khi di dời.

• Khăn mặt mới: Dùng để lau chùi giữ sự thanh tịnh trong nghi lễ.

• Tiền cổ: Đặt trong tiểu sành thể hiện lòng thành kính với người đã khuất.

• Hoa nhài hoặc hoa cúc khô: Trang trí và tẩy uế, mang lại bình an cho linh hồn.

• Bàn chải lớn và nhỏ: Dùng làm sạch hài cốt và dụng cụ liên quan.

• Bạt che mưa gió: Bảo vệ nghi lễ khỏi thời tiết xấu, giữ sự trang nghiêm.

10. Nếu muốn tổ tiên được an lành, nên làm gì trong cải táng hoặc chăm sóc mộ phần?

Một số hướng dẫn cơ bản là: làm công đức, phóng sinh, giúp người nghèo và hồi hướng công đức cho tổ tiên; thắp hương, cúng lễ với lòng thành, không cần cầu kỳ hay theo mê tín dị đoan; giữ mộ phần sạch sẽ, xây dựng kiên cố nhưng tránh các hành vi mê tín và vật phẩm không cần thiết.

11. Lưu ý phong thủy khi cải táng

Khi cải táng, việc chọn vị trí mộ hợp phong thủy rất quan trọng để bảo đảm sự hài hòa và may mắn cho dòng họ. Một số điểm cần lưu ý:

• Chọn vị trí hợp phong thủy để mang lại tài lộc, sức khỏe và bình an cho gia đình.

• Tránh khu vực có mạch nước ngầm, vì nước ngầm có thể làm ảnh hưởng xấu đến mộ và vận khí của dòng họ.

• Không đặt mộ ở nơi có đường đi đâm thẳng vào, vì đây là điểm xấu có thể gây họa cho gia đình.

• Tránh các đường xung quanh có thế xấu, nhằm bảo vệ tài vận và vận mệnh cho con cháu.

• Chọn nơi yên tĩnh, tránh gần đường lớn, giữ không gian thanh tịnh, bình an cho người đã khuất và gia đình.

Nghi lễ cải táng là một việc rất quan trọng liên quan đến tâm linh và phong thủy vì vậy gia đình cần tuân thủ đúng quy trình và các lưu ý để đảm bảo an yên cho người khuất cũng như gia đình.

12. Bỏ nhầm quần áo của người còn sống vào quan tài rồi hỏa thiêu, vậy có ảnh hưởng gì không và cách hóa giải thế nào?

Theo quan niệm dân gian, việc bỏ đồ của người đang sống vào quan tài người mất được cho là không tốt, vì sợ “vía” của người sống bị thu mất. Tuy nhiên, đây chủ yếu là tín ngưỡng truyền thống, không có bằng chứng khoa học. Nếu lỡ xảy ra, bạn không cần quá lo lắng. Cách tốt nhất là làm lễ thắp hương, sám hối và khai thị để xin lỗi và hóa giải, nhờ người hiểu đạo hoặc bậc minh sư hướng dẫn. Khi linh hồn nhận được lời khai thị và buông bỏ chấp niệm, họ sẽ không gây ảnh hưởng xấu đến người sống nữa.