Bài vị thờ Thần Tài và Thổ Địa, một hình thức tín ngưỡng rất phổ biến tại các cửa hàng nơi buôn bán tuy nhiên không phải ai cũng thực sự hiểu ý nghĩa đằng sau đó. Nhiều người kể cả người Công giáo thấy người khác dùng bài vị thì cũng làm theo sợ rằng nếu không thờ sẽ ảnh hưởng đến tài lộc buôn bán.

Vậy bài vị đó ghi gì ? có nên lập hay không đặc biệt là với người Công giáo? Chúng ta cùng tìm hiểu.

1. Bài vị Thần Tài là gì?

Đây là một tấm bảng nhỏ đặt phía sau tượng Thần Tài – Ông Địa, trên đó khắc ghi danh hiệu, chức vị và ý nghĩa tâm linh. Tấm bài vị Thần Tài có thể làm từ giấy, mica, hoặc khắc trên gỗ – có loại còn tráng gương. Một số bài vị ghi bằng chữ Hán, chữ Hoa mà không có bản dịch tiếng Việt. Điều này khiến nhiều gia chủ không hiểu rõ ý nghĩa, dẫn đến thờ cúng sai cách. Người Việt nên dùng bài vị tiếng Việt hoặc Hán Việt có chú thích rõ ràng, để hiểu được mình đang thờ cúng ai, cầu điều gì.

Bài vị (位牌) là một tấm gỗ hoặc giấy ghi tên tước vị của:

• Người đã mất
• Các vị thần Phật
• Tổ tiên hoàng đế…
• Mục đích là để thể hiện sự tôn kính.

Nguồn gốc bài vị bắt đầu từ Nho giáo thời nhà Tống (Trung Hoa) và lan truyền sang Việt Nam. 

Ngày xưa, người ta còn có nghi thức gọi là “hồn bạch” – dùng một dải lụa trắng đặt trên bụng người sắp mất, tin rằng linh hồn sẽ nhập vào đó. Sau đó, lụa được thắt thành hình nhân để thờ tạm bên thi hài, rồi mới lập bài vị chính thức.

• Khi có người hấp hối người ta đặt giải lụa trắng trên bụng.
• Khi mất hồn người quá cố được tin là sẽ nhập vào giải lụa đó.
• Sau đó giải lụa được thắt thành hình nhân đặt bên thi hài.
• Cuối cùng lập bài vị ghi tên người mất để hồn trú ngụ và thờ cúng.

2. Đặc điểm bài vị Thần Tài:

• Không có quy tắc cố định về kích thước hay hình dạng.
• Phổ biến là hình chữ nhật với phần đế bên dưới.
• Chữ viết truyền thống: Chữ Tống (nét dọc đậm nét ngang mảnh).

Ngày nay người ta ít dùng bài vị do đã có ảnh chân dung nhưng trong những trường hợp không có hình người Công giáo thường ghi đơn giản: "Kính nhớ tổ tiên" hoặc "Cửu Huyền Thất Tổ".

3. Ý nghĩa bài vị thờ Thần Tài – Thổ Địa

Thông thường, bài vị gồm 5 cột chữ chính (từ trái sang phải), mỗi cột mang một tầng ý nghĩa phong thủy sâu sắc:

• Cột 1: “Tiên cô tiên hữu chi thần vị” – nghĩa là thờ Tổ cô, các vị bạn hữu thần linh mà gia đình mong cầu chư vị phù trợ.

• Cột 2: “Nhân kiệt địa linh thời” – tượng trưng cho việc đất lành sinh anh tài, may mắn đến từ những người thành công.

• Cột 3 (chính giữa): “Tiền hậu địa chủ tài thần” – là danh xưng chức vụ của các vị thần quản đất, tài lộc xưa và nay.

• Cột 4: “Ngũ phương ngũ thổ long thần” – đại diện 5 vị thần Thổ gồm: Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Thần, Thổ Phủ, Thổ Kỳ – quản lý nhà cửa, đất đai, kho hàng, xưởng và kinh doanh.

• Cột 5: “Vật huê thiên bử nhật” – ngụ ý may mắn, cát tường, tài lộc sinh sôi nảy nở.

Ở các nơi buôn bán bài vị thường chỉ có bốn cột không ghi cột thứ năm.

4. Cách sử dụng và những lưu ý quan trọng

Nhiều người chỉ thấy ngoài tiệm bán gì là mua về thờ, nhưng lại không hiểu ý nghĩa, dẫn đến thờ sai cách, không hiệu quả. Thờ cúng không đơn thuần là hình thức, mà phải có tâm – hiểu – hành. Mỗi sáng, khi dâng hoa, quả, đừng quên thắp trầm hương pháp bảo, giúp thu hút vượng khí và tài lộc đến với gia chủ.

Thờ cúng Thần Tài – Thổ Địa là để cầu cho việc buôn bán thuận lợi, tài lộc ổn định, khách khứa đông đúc, nên phải hiểu rõ nghi thức, không làm máy móc theo phong trào.

• Bài vị đặt ở phía sau tượng Thần Tài – Thổ Địa, không nên để phía trước hoặc treo lệch.

• Khi cúng pháp bảo trầm hương, nên quơ khói trầm quanh bàn thờ và quanh bài vị để tăng thêm năng lượng phong thủy, đặc biệt những lúc vắng khách.

• Nhiều người lo ngại việc dùng bài vị làm bằng kính phản chiếu sẽ “tán khí”, nhưng thực tế không ảnh hưởng gì nếu bạn thờ cúng đúng tâm, đúng lễ.

• Nếu không có điều kiện để mua bài vị, vẫn có thể thờ cúng bình thường. Có thì tốt, không có cũng không sao, đừng quá lo lắng.

5. Thần Tài là ai?

Có nhiều truyền thuyết nhưng nổi bật nhất là về Phạm Lãi (hay Đào Chu Công):

Ông là danh nhân nước Việt thời Việt Vương Câu Tiễn.

Giỏi về kinh tế chính trị văn chương.

Sau khi giúp vua phục quốc ông ở ẩn kinh doanh thành công chia sẻ của cải cho dân chúng.

Phạm Lãi đúc kết 16 nguyên tắc kinh doanh truyền lại cho hậu thế.

Vì vậy dân gian thờ Phạm Lãi như vị Thần Tài – biểu tượng của sự thành công phát đạt và lòng quảng đại.

6. Một số từ ngữ thường thấy trên bài vị Thần Tài

Phúc (福): Điều lành phước đức.

Tụ Bảo Đường (聚寶堂): Kho báu nơi tích tụ của cải.

Phú Quý (富貴): Giàu sang thịnh vượng.

Vật Hoa Thiên Bửu Nhật: Đã giải thích ở trên.

7. Người Công giáo có nên thờ Thần Tài không?

Không cần thiết.

Vì tất cả của cải là do Thiên Chúa ban tặng. Nếu ta tin và sống theo lời Chúa, thì đã có Chúa quan phòng mọi sự.

Chúa Giêsu từng nói:

“Chim sẻ cũng được Chúa chăm sóc. Mỗi sợi tóc trên đầu các con cũng được Chúa đếm cả rồi.”

Việc làm ăn có lúc thuận lợi, có lúc khó khăn – đó là trải nghiệm tất yếu trong cuộc sống. Quan trọng là luôn tin tưởng Chúa ở cùng mình trong mọi việc.