Câu đối được ghi là:
- Kì tồn giả trường, nghĩa chỉ nhân cơ, tư tụ tộc
- Khắc xương quyết hậu, thư điền đức đống, tự kì hoàng.
Giải nghĩa chi tiết:
- Câu thứ nhất: Kì tồn giả trường, nghĩa chỉ nhân cơ, tư tụ tộc.
Ý nói rằng: Người còn sống mãi là người biết lấy nghĩa làm gốc, nhân làm đầu, từ đó mà có thể quy tụ được dòng tộc, giữ vững gốc rễ.
“Trường” ở đây không chỉ là sự lâu dài về thời gian, mà còn là sự trường tồn về đạo lý và gia phong. “Nhân cơ” là cái nền của nhân nghĩa, gắn bó các thành viên trong dòng họ bằng tình thân và sự hiểu biết.
- Câu thứ hai: Khắc xương quyết hậu, thư điền đức đống, tự kì hoàng.
Câu này mang ý khuyên răn con cháu: Hãy ghi khắc trong lòng công đức của tổ tiên, vun bồi đạo đức như trồng ruộng, để phúc đức dày như đống vàng, từ đó mà dòng họ được thịnh vượng lâu bền.
“Khắc xương quyết hậu” có nghĩa là khắc ghi công đức để hậu thế noi theo. “Thư điền đức đống” ví đạo đức như ruộng phúc, cần chăm sóc vun trồng để đời sau hưởng phúc lành. “Tự kì hoàng” chỉ sự huy hoàng rực rỡ, ám chỉ sự hưng thịnh lâu dài của dòng tộc.
Toàn bộ đôi câu đối thể hiện tư tưởng sâu sắc về đạo lý tổ tông và sự kế thừa truyền thống.
- Câu thứ nhất nói về nghĩa và nhân, là nền tảng để kết nối và duy trì sự đoàn kết trong gia tộc.
- Câu thứ hai nói về đức và phúc, là kết quả của việc gìn giữ đạo nghĩa và vun trồng nhân tâm.
Đây là đôi câu đối mang đậm tinh thần Nho học, đề cao công đức của tổ tiên và nhắc nhở con cháu phải luôn biết hướng thiện, trân trọng gốc rễ, giữ vững đạo nhà. Hiệu ứng “chữ đen viền vàng” – một kỹ thuật trang trí tinh xảo thường thấy trong các tác phẩm hoành phi câu đối cổ.
Đôi câu đối “Kì tồn giả trường, nghĩa chỉ nhân cơ, tư tụ tộc – Khắc xương quyết hậu, thư điền đức đống, tự kì hoàng” không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là lời nhắc nhở sâu sắc về đạo lý tổ tông. Đó là biểu tượng của sự bền vững gia phong, khuyến khích con cháu gìn giữ nhân nghĩa, vun bồi đức hạnh để dòng họ mãi trường tồn và hưng thịnh.
