Lễ nào mang tên “Đàm Tường”?
Không hề có lễ nào gọi là “Đàm Tường” là cách gọi sai, bắt nguồn từ nhầm lẫn trong quá trình dịch chữ Hán sang quốc ngữ. Tên đúng theo Hán tự là “Đạm Tế” nhưng một số tài liệu cuối thời Nguyễn chép nhầm thành “Đàm Tế”, khiến người dân quen miệng gọi sai là “Đàm Tường”. Thực tế, nghi lễ Đàm Tường hoàn toàn không tồn tại dưới tên gọi đó.
Lễ Đàm Tế hay Đạm Tế là gì?
Lễ Đạm Tế (còn gọi là Đàm Tế) là nghi lễ cúng giỗ và đại tường, nhằm tưởng niệm và tri ân các bậc tổ tiên đã khuất là những nghi thức quan trọng trong giỗ lớn của gia tộc, bao gồm dâng lễ vật, đọc văn tế và thực hiện đầy đủ nghi thức truyền thống. Mục đích cốt lõi là bày tỏ lòng hiếu kính và tôn vinh công đức tổ tiên. Sự nhầm lẫn xuất phát từ quá trình phiên âm chữ Hán sang chữ quốc ngữ. Chữ “Đạm” trong Hán tự mang nghĩa thanh đạm, giản dị, tượng trưng cho lòng thành. Tuy nhiên, một số tài liệu cổ chép nhầm thành “Đàm”, khiến hậu thế quen gọi sai. Dù gọi là Đạm Tế hay Đàm Tế đều chỉ cùng một nghi thức thờ cúng và hoàn toàn không liên quan đến “Đàm Tường”.
Thời điểm tổ chức lễ Đàm Tế là gì?
Lễ Đạm Tế thường tổ chức vào dịp giỗ đại tường, tức giỗ lớn đánh dấu tròn hai năm kể từ ngày người mất. Một số dòng họ còn tổ chức lễ trong các kỳ giỗ thêm hoặc thực hiện nghi thức ba tháng dư để hoàn tất tang lễ. Thời điểm và quy mô lễ có thể khác nhau theo vùng miền nhưng mục đích chung là hoàn thành trọn đạo hiếu. Ở miền Bắc, lễ Đạm Tế thường trang trọng, chú trọng phần nghi lễ và văn tế. Ở miền Trung và miền Nam, một số nơi gọi là Đàm Tế, thực hiện giản lược hơn nhưng vẫn giữ phần lễ chính: dâng hương, khấn tổ, đọc sớ và dâng rượu. Dù cách gọi và hình thức khác nhau, tinh thần lễ vẫn thống nhất: tri ân công đức và duy trì nền nếp gia phong.
Có hướng dẫn cụ thể nào để thực hiện lễ Đàm Tế không?
Theo các thầy cúng và tài liệu cổ, lễ Đạm Tế bao gồm:
- Dâng hương và lễ vật.
- Đọc văn tế và trình sớ giỗ.
- Khấn cáo trước bàn thờ tổ tiên.
Trình tự thực hiện cần tuân theo thứ bậc truyền thống, bảo đảm sự trang nghiêm và đúng phép lễ. Dù tên gọi giữa các vùng miền khác nhau, ý nghĩa cốt lõi là tỏ lòng thành kính, biết ơn nguồn cội và duy trì đạo hiếu của con cháu đối với tổ tiên. Không có nghi lễ nào mang tên “Đàm Tường”. Cách gọi đúng là Đạm Tế hoặc Đàm Tế – một nghi thức tưởng niệm tổ tiên. Dù cách gọi có khác nhau, ý nghĩa thiêng liêng vẫn là tri ân, kính nhớ tổ tiên và giữ gìn đạo hiếu muôn đời.
