Nghi thức tang lễ trong phong tục người Việt

Truyền thống và phong tục của người Việt Nam

Người Việt Nam có một truyền thống văn hóa lâu đời, trong đó những phong tục tập quán quan trọng như lễ Tết, tang ma được lưu giữ qua nhiều thế hệ. Trong phong tục tang lễ, khi có người qua đời, gia đình thường sẽ bảo quản thi thể lạnh trong nhà ba ngày trước khi tiến hành mai táng. Người ta quan niệm rằng linh hồn của người đã khuất sẽ trở về nhà sau 7 ngày, gọi là "tuần thất đầu tiên." Điều này khiến nhiều người vẫn bán tín bán nghi về việc linh hồn có thể thực sự trở về cõi trần hay không. Hãy cùng khám phá những truyền thống này và tìm câu trả lời trong bài sau.

Nghi thức tang lễ trong phong tục người Việt

Ngày đầu thất:
- Đây là ngày thứ bảy sau khi người chết. Mọi người tin rằng vào ngày đầu thất, linh hồn người chết sẽ trở về nhà. Gia đình cần chuẩn bị một mâm cơm cúng và tránh để linh hồn nhìn thấy mình, vì nếu linh hồn thấy người nhà, họ sẽ lưu luyến và không muốn rời đi, gây ảnh hưởng đến việc đầu thai.
- Người ta còn cho rằng vào giờ Tý của ngày đầu thất, gia đình nên đốt một đồ vật giống hình chiếc thang để linh hồn có thể theo thang lên trời.

bàn thờ tang lễ

Bàn thờ Tứ Linh Nhị Cấp 2,17m

Sập thờ Tứ Linh 1,97m

Sập thờ Tú Linh gỗ hương đá Nam Phi

Thân Trung Ấm:
- Theo kinh Địa Tạng, sau khi con người qua đời, thần thức phải trải qua một giai đoạn trung gian gọi là "Thân Trung Ấm" trong 49 ngày. Linh hồn sẽ được đầu thai vào một cảnh giới tương ứng với nghiệp của họ.
- Trong 49 ngày này, gia đình thường cúng lễ hàng ngày cho người quá cố để giúp họ được siêu độ, đặc biệt vào những ngày tuần thất.

Phong tục đặc biệt trong ngày đầu thất

Hạng Mục	Mô Tả
Chuẩn bị mâm cúng	Vào giờ Tý, gia đình nên bày mâm cơm chay và các vật phẩm như thịt bò, thịt ngựa, cùng các món ăn mà người quá cố yêu thích khi còn sống.
Bát nước sạch và ngũ cốc	Chuẩn bị một bát nước sạch và bát ngũ cốc trước cửa nhà để cầu mong linh hồn được gột rửa và bảo vệ khỏi tà ma.
Cấm ra ngoài vào ngày đầu thất	Vào ngày đầu thất, gia đình không được phép ra ngoài để cúng lễ, vì lúc này thần linh tại mộ sẽ ghi lại tên tuổi của người đã khuất trong âm trạch. Mọi hành động mạo phạm có thể khiến linh hồn không thể siêu thoát.
Cảnh giác với linh hồn đột ngột qua đời	Những linh hồn đột ngột qua đời thường sẽ báo mộng cho người nhà. Khi gặp trường hợp này, người nhà không nên sợ hãi mà cần tĩnh tâm để hỏi linh hồn xem họ cần gì, giúp họ yên nghỉ.

Lý giải về sự chuyển sinh của linh hồn

Giai Đoạn	Mô Tả
Thân Trung Ấm	Sau khi qua đời, linh hồn bước vào giai đoạn "Thân Trung Ấm" kéo dài 49 ngày. Trong thời gian này, linh hồn cần được cúng lễ và cầu siêu để được siêu độ và chuyển sinh.
Cõi tái sinh	Sau khi kết thúc 49 ngày, linh hồn sẽ được tái sinh vào một trong sáu cõi của lục đạo luân hồi. Các cõi này bao gồm:
Cõi Trời	Linh hồn có thể tái sinh vào cõi trời nếu có nghiệp lành, hưởng phúc đức lâu dài.
Cõi Người	Linh hồn tái sinh vào cõi người nếu đã tích lũy được nghiệp lành trong quá khứ, có thể sống cuộc đời bình thường, có khả năng tu hành để thoát khỏi vòng luân hồi.
Cõi Ngạ Quỷ	Linh hồn tái sinh vào cõi ngạ quỷ nếu đã tích nghiệp xấu, khổ sở vì đói khát và không thể thỏa mãn những ham muốn của mình.
Cõi Súc Sinh	Linh hồn tái sinh vào cõi súc sinh nếu đã tích nghiệp xấu hoặc hành động bạo ác, sinh ra trong thân phận loài vật, chịu nhiều khổ đau.
Cõi Địa Ngục	Linh hồn tái sinh vào cõi địa ngục nếu nghiệp xấu quá nặng, phải chịu sự tra tấn và đau đớn trong thời gian dài.
Cõi Atula (Bán Thần)	Linh hồn có thể tái sinh vào cõi Atula, nơi sinh sống của những sinh linh có sức mạnh nhưng cũng đầy tham vọng và thù hận, không có sự thanh thản.

Linh hồn và nghiệp lực

Khái Niệm	Mô Tả
Linh hồn vất vưởng	Những linh hồn không được siêu độ, chết đột ngột hoặc không có nơi chôn cất, thường trở thành "cô hồn" hoặc lạc mất trong các dòng sông của âm gian. Những linh hồn này không tìm được nơi an nghỉ và cần được giúp đỡ để tìm đường siêu thoát.
Giải pháp cho linh hồn vất vưởng	Gia đình có thể đưa người đã khuất về quê hương, dù chỉ là tro cốt, để họ có thể được an nghỉ và sớm tìm được con đường siêu thoát.
Lục đạo luân hồi	Theo Phật giáo, con người không chỉ sống một đời mà đã trải qua nhiều đời trong quá khứ và sẽ tiếp tục luân hồi. Cái chết không phải là sự kết thúc mà là sự chuyển đổi sang một hình thức sống mới. Mỗi người đều phải trải qua nghiệp quả của mình trong các kiếp sống, và nghiệp lực sẽ dẫn dắt họ trong vòng luân hồi.
Sự quan trọng của tu tập	Nếu không tu tập và hành thiện, nghiệp lực sẽ dẫn dắt linh hồn vào những cõi xấu, hoặc bị trôi lăn mãi trong vòng luân hồi mà không được giải thoát. Cần phải tích đức và tu hành để hướng đến sự giải thoát và siêu thoát khỏi vòng luân hồi.

Âm nhạc trong tang lễ

Trong một số nghi lễ, âm nhạc có thể được sử dụng để cầu siêu cho linh hồn người đã khuất. Các bài hát hoặc giai điệu chậm, sâu lắng giúp tạo ra không khí trang nghiêm, tạo điều kiện cho linh hồn an nghỉ và được siêu thoát.