Một trong những câu hỏi phổ biến là: Tại sao khi gia đình có người qua đời người thân thường phải mặc áo xô đội mũ gai?
1. Phong tục tang lễ thay đổi theo thời gian
Các nghi lễ trong đám tang chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố như phong tục vùng miền triều đại lịch sử và tín ngưỡng văn hóa. Ví dụ, trong thời kỳ xa xưa có những phong tục rất khắc nghiệt thậm chí có nơi còn bắt chôn theo thê thiếp của người đã khuất. Riêng về tang phục, sách Thọ Mai Gia Lễ đã ghi chép rất kỹ về những quy tắc này.
2. Ý nghĩa áo xô và khăn xô và gậy chống trong đám tang
Trong các nghi lễ tang truyền thống của người Việt, một số vật dụng và trang phục mang nhiều ý nghĩa biểu tượng sâu sắc:
Áo xô
Áo xô được may đơn giản, không viền mép, tượng trưng cho nỗi đau mất mát và sự tiếc thương sâu sắc, không quan trọng hình thức bề ngoài. Áo xô cũng nhắc nhở con cháu về lòng hy sinh của cha mẹ khi còn sống, luôn nuôi dưỡng con cái mà không tính toán cho bản thân.
Khăn xô
Khăn xô quấn trên đầu người đi tang, biểu thị sự tang tóc và lòng thương tiếc. Đồng thời, khăn xô còn giúp bảo vệ đầu khi phải cúi lạy nhiều lần trong quá trình làm lễ tang, hạn chế mệt mỏi và đau nhức.
Gậy chống
Gậy chống được sử dụng để hỗ trợ di chuyển và lạy trong tang lễ. Con trai trưởng thường chống gậy trúc với đầu tròn, tượng trưng cho cha – trời tròn. Trong khi đó, con gái và con dâu dùng gậy vông, hình vuông, biểu tượng cho mẹ – đất vuông. Gậy chống không chỉ mang ý nghĩa tượng trưng mà còn giúp người tham gia tang lễ duy trì sức khỏe, tránh mệt mỏi khi thực hiện các nghi thức.
Những vật dụng này không chỉ phục vụ nhu cầu thực tế trong tang lễ mà còn chứa đựng ý nghĩa văn hóa, giáo dục con cháu về lòng hiếu kính, sự tôn trọng tổ tiên và truyền thống gia đình.
Ngày nay nhiều gia đình đã giản lược trang phục tang lễ. Một số đám tang chỉ sử dụng băng tang đeo trên tay hoặc ngực thay vì khăn xô áo xô. Đối với những đám tang lớn tang phục cũng có thể thay đổi để phù hợp với hoàn cảnh và truyền thống của từng gia đình. Ở một số địa phương thậm chí có tục lệ mặc áo đỏ trong đám tang xuất phát từ một câu chuyện dân gian về một chàng trai nghèo bày mưu để có vợ bằng cách yêu cầu các cô gái mặc áo đỏ giả làm dâu trong đám tang của cha mẹ mình. Từ đó một số nơi duy trì phong tục này với ý nghĩa riêng.
Kết luận
Mặc áo xô đội, mũ gai trong tang lễ không chỉ đơn thuần là một phong tục mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về sự hiếu đạo tưởng nhớ và tôn kính người đã khuất. Tuy nhiên theo thời gian nghi lễ Mặc áo xô đội, mũ gai đã có những sự thay đổi để phù hợp với hoàn cảnh xã hội hiện đại.
