Câu đối Sóc Vọng Hương Đăng là gì?
- Vế trên: Sóc vọng hương đăng cùng vạn thọ (朔望香燈恭萬壽) – nghĩa là: “Ngày mồng Một và ngày Rằm, dâng hương đèn suốt đời, suốt kiếp, kính chúc thọ dài lâu.”
- Vế dưới: Tuế thời phụng tự độ an dân (歲時奉祀度安民) – nghĩa là: “Hằng năm, theo thời gian, phụng thờ để giúp dân được an ổn, yên lành.”
Chữ “cùng” trong câu đối có nghĩa gì?
Chữ cùng (窮 / 恭) trong từ điển ngoài nghĩa “bần cùng” còn có nghĩa “tận cùng, suốt đời”. Trong câu đối này, “cùng vạn thọ” hàm ý suốt đời, muôn kiếp, thể hiện lòng thành kính lâu dài khi phụng thờ. Đây là cách dùng nghĩa Tận Cùng, chứ không phải bần cùng.
Các thuật ngữ trong câu đối giải thích thế nào?
- Sóc vọng: ngày mồng Một và ngày Rằm âm lịch, chỉ thời gian dâng hương cúng lễ.
- Hương đăng: nhang đèn, hàm ý việc phụng thờ.
- Tuế thời: thời gian, năm tháng, chỉ việc tuân theo chu kỳ lễ nghi.
- Phụng tự: hành động phụng thờ, kính lễ.
- Độ an dân: giúp dân yên ổn, bình an.
Về ý nghĩa, câu đối hoàn toàn hợp lý, nhấn mạnh sự kính cẩn trong việc thờ cúng và cầu phúc cho dân.
Về đối thanh vận, một số người cho rằng vế Sóc vọng (Trắc) đối với Tuế thời (Trắc) chưa chuẩn bằng việc dùng Niên gian đối với Sóc vọng để tạo thanh Bằng – Trắc đối chuẩn hơn.
Về nghĩa, vế Cùng vạn thọ đối với Độ an dân chỉ được cân đối về âm, chưa thực sự đối nghĩa sâu sắc, nhưng vẫn thể hiện được tinh thần cúng lễ và cầu phúc lâu dài.
Câu đối Sóc Vọng Hương Đăng là một ví dụ điển hình của văn hóa thờ cúng truyền thống, vừa nhấn mạnh lòng thành kính suốt đời, vừa hướng tới an dân, cầu phúc. Chữ cùng ở đây không mang nghĩa bần cùng mà là “tận cùng, muôn kiếp”, thể hiện ý chí tôn kính lâu dài.
