Theo quan niệm của người Việt Nam, người đầu tiên bước vào nhà trong ngày đầu năm mới được gọi là người xông đất. Người này được tin là sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến vận may, tài lộc và sức khỏe của gia đình suốt cả năm.
Vậy xông đất là gì? Có ý nghĩa như thế nào trong dịp Tết? Và cần kiêng kỵ những điều gì?
Xông đất là gì?
Xông đất (hay còn gọi là xông nhà, đạp đất) là phong tục lâu đời trong dịp Tết Nguyên Đán. Sau thời khắc giao thừa, người đầu tiên đến chúc Tết gia đình sẽ được xem là người xông đất. Họ thường chỉ ở lại vài phút, gửi lời chúc đầu năm rồi rời đi, nhưng lại mang ý nghĩa tinh thần vô cùng lớn với gia chủ.
Ý nghĩa của tục xông đất
Người Việt tin rằng đầu năm mới là thời điểm vạn vật bắt đầu, vì thế ai “xông đất” đầu tiên sẽ “mở” vận khí cho cả năm. Nếu người đó có tính cách vui vẻ, làm ăn phát đạt, gia đình hạnh phúc thì sẽ mang lại may mắn cho gia chủ. Ngược lại, nếu là người có “vía xấu”, hoặc đang gặp vận rủi, sẽ mang đến điều không tốt.
Chọn người xông đất như thế nào?
-
Người xông đất nên có tuổi hợp với gia chủ và năm mới.
-
Là người tốt tính, khỏe mạnh, làm ăn thuận lợi, gia đình yên ấm.
-
Thường là bạn bè, người thân được mời trước để “xông đất”.
-
Một số gia đình chọn người có tên đẹp như Phúc, Lộc, Thọ, Tài… để cầu may cả năm.
Nếu không muốn nhờ người ngoài, gia chủ cũng có thể tự xông đất bằng cách đi ra khỏi nhà trước giao thừa, rồi trở về sau giao thừa để “tự mở” lộc cho chính gia đình mình.
Vậy kiêng bà bầu xông đất đầu xuân năm mới có thật không?
Ngày xưa người ta tin rằng người đến nhà đầu tiên sau khi giao thừa chính là người xông nhà. Người xông nhà được cho là có thể ảnh hưởng đến vận hạn của gia đình trong suốt năm. Nếu người xông nhà khỏe mạnh gia đình sẽ gặp nhiều may mắn tài lộc. Nhưng nếu bà bầu là người xông nhà thì theo quan niệm xưa bà bầu bị coi là "khí âm" và mang lại điều không may. Do đó nhiều người cho rằng bà bầu xông nhà sẽ đem lại xui xẻo.
Câu trả lời là không có bằng chứng rõ ràng. Tuy nhiên phong tục xưa chọn người xông nhà dựa vào việc chọn người có vía tốt làm ăn phát đạt và tuổi hợp. Người ta thường kiêng không chọn người có tang hoặc đang gặp khó khăn trong công việc. Đặc biệt bà bầu cũng được kiêng chọn vì lý do tâm linh và những lo lắng không mong muốn.
Do đó nhiều người cũng kiêng không để bà bầu đến xông nhà vì lo ngại những điều không may sẽ xảy đến. Tuy nhiên về mặt thống kê không có đủ số liệu để chứng minh rằng việc bà bầu xông nhà thực sự mang lại xui xẻo. Dù vậy vì những lo lắng kiêng bà bầu xông đất đầu xuân năm mới mà bà bầu thường bị tránh xa trong những phong tục liên quan đến ngày Tết và các nghi lễ đầu năm.
Bà bầu nên kiêng đi đám ma hoặc lễ cưới đầu năm
Nhiều người tin rằng việc gặp bà bầu chẳng hạn như trong đám cưới hay đám ma có thể mang đến điềm xui xẻo. Một số người còn kiêng không cho bà bầu lên ô tô vì sợ gặp tai nạn. Cũng có câu nói "chửa cửa mả" để chỉ việc bà bầu là điềm không may và người ta tránh để bà bầu đi nhờ xe sợ sẽ gặp phải những chuyện không hay.
Bà bầu nên ở nhà để tĩnh dưỡng tránh đi lại trong những ngày đầu năm
Cũng có một lý do khác là bà bầu nên ở nhà để tĩnh dưỡng tránh đi lại trong những ngày đầu năm để bảo vệ sức khỏe của mình và thai nhi. Thêm vào đó nếu có một người trong nhà không tin vào phong tục kiêng bà bầu xông đất đầu xuân năm mới họ có thể cảm thấy lo lắng hoặc không vui kiêng bà bầu xông đất đầu xuân năm mới cũng ảnh hưởng đến không khí gia đình.
Tục xông đất ở một số quốc gia khác
-
Anh: Nam giới tóc đen được xem là mang lại may mắn nếu là người đầu tiên đến nhà. Họ thường mang theo quà như tiền xu hoặc than đá để cầu năm đủ đầy.
-
Hungary: Đốt hình nộm tượng trưng cho xui xẻo năm cũ.
-
Bồ Đào Nha: Ăn 12 quả nho vào lúc giao thừa để tượng trưng cho 12 tháng may mắn.
-
Israel: Ném bánh mì xuống biển để rũ bỏ tội lỗi.
-
Philippines: Ưa chuộng đồ ăn hình tròn và mặc đồ chấm bi cầu tài lộc.
-
Ai Cập: Năm mới bắt đầu khi trăng lưỡi liềm xuất hiện; trẻ em được tặng bánh có hình tượng trưng.
-
Brazil: Mặc đồ trắng, ném hoa ra biển và nhảy sóng để ước điều lành.
-
Mỹ: Mỗi cộng đồng tổ chức theo văn hóa riêng, nhưng thường ăn bắp cải, cá mòi và mật ong để cầu tài lộc.
Tục xông đất là một phần không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền, mang nhiều giá trị văn hóa và tâm linh. Dù ở Việt Nam hay các nước khác, mọi người đều hướng tới một năm mới bình an, may mắn và hạnh phúc.
