Lần đầu tiên thay mặt chương trình đồ thờ Canh Nậu xin được chia sẻ với các bạn về những điều bổ ích trong phong thủy và thờ cúng gia tiên. Chương trình này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những nghi thức thờ cúng và cách bài trí bàn thờ gia tiên sao cho hợp phong thủy từ đó mang lại bình an tài lộc và sự may mắn cho gia đình.
Bàn thờ gia tiên và vai trò quan trọng của nó
Bàn thờ gia tiên là nơi linh thiêng để con cháu bày tỏ lòng thành kính đối với ông bà tổ tiên. Theo quan niệm của người xưa bàn thờ gia tiên không chỉ là nơi để thờ cúng mà còn là nơi để các linh hồn của tổ tiên luôn phù hộ cho gia đình. Đặc biệt bài trí bàn thờ gia tiên đúng cách và hợp phong thủy rất quan trọng giúp con cháu nhận được sự phù hộ từ tổ tiên. Một trong những lưu ý quan trọng mà các chuyên gia phong thủy khuyến cáo là không nên đặt nước trên bàn thờ. Trong văn hóa tâm linh của người Việt chết không phải là hết mà là sự chuyển tiếp sang một thế giới khác. Chính vì vậy bàn thờ gia tiên được lập ra như một nơi để con cháu thể hiện lòng thành kính với tổ tiên. Các lễ vật dâng lên bàn thờ gia tiên bao gồm gạo muối nước và các vật phẩm khác như trà rượu hoa quả tượng trưng cho sự cung kính và lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên.
Trên bàn thờ người Việt, việc bài trí rất cầu kỳ, linh thiêng, mang đậm nét tín ngưỡng dân gian "trần sao âm vậy". Tùy điều kiện từng gia chủ – khá giả hay bình dân – cách bày trí sẽ đơn sơ hay cầu kỳ, nhưng không thể thiếu được các vật phẩm cơ bản sau đây.
1. Bát hương
Thì đầu tiên là bát hương trên bàn thờ. Bát hương bằng gốm hay là bằng đồng hay là có thể làm bát hương bằng gỗ. Chúng ta cần đặt vào chính giữa của cái bàn thờ và vuông góc với ban thờ. Và bát hương trên bàn thờ khi cắm nha thì được xem đó là tinh tú tiêu, vừa gợi ra kiểu bầu trời là không gian của các vong linh, vừa dương truyền ý nguyện của con cháu lên đấng anh linh. Chính vì thế mà bát hương được đặt ở trung tâm của ban thờ chính giữa vuông góc với ban thờ. Và mặt lưỡng long chầu nguyệt được đặt ra chính diện. Và tùy theo điều kiện của từng nhà, có nhà 1, 2 hoặc 3 bát hương.
2. Chén nước trên bàn thờ gia tiên
Một trong những vật phẩm quan trọng trên bàn thờ gia tiên là chén nước. Chén nước không chỉ mang ý nghĩa tượng trưng cho sự trong sạch thanh khiết mà còn là vật phẩm biểu trưng cho tài lộc sự phát triển. Chén nước thường được đặt vào vị trí ngay ngắn tượng trưng cho sự vững vàng và bền lâu. Các gia đình thường dùng các loại chén nước làm từ gốm sứ đặc biệt là gốm sứ Bát Tràng vì đây là chất liệu có linh tính cao hội tụ đầy đủ ngũ hành.
3. 3 hũ gạo muối và nước trên bàn thờ
Và tiếp theo chúng ta cùng tìm hiểu tới đó là bát nước trên bàn thờ và tại sao lại có 3 bát nước. Bát nước là vật phẩm quan trọng thứ hai trên bàn thờ sau bát hương. Có gia đình có bát nước riêng và có gia đình thì đựng nước vào 3 chén kỷ, 3 hoặc 5 chén kỷ dùng để đựng rượu. Ở đây là rượu cúng chứ không phải là đựng nước. Và nếu là nước thì dâng lên nước cúng thì nhất quyết phải là nước tinh khiết và được thay hàng ngày liên tục. Người xưa quan niệm lư hương chén nước là tâm sạch lòng thành của con cháu dâng cúng lên thần linh ông bà. Cùng với gạo nước là yếu tố quan trọng của sự sống. Nước sạch là vật phẩm cần thiết để duy trì cuộc sống. Chính vì thế mà nhiều gia đình đặt ché gạo, ché muối, ché nước là 3 nguyên liệu cơ bản để bắt đầu cuộc sống, nhằm cầu mong cho gia tiên ở nơi suối vàng có được cuộc sống đầy đủ, phù hộ cuộc sống rất con cháu ở dương gian cũng được đầy đủ như vậy. Đó là về ý nghĩa của 3 chén nước.
3. Mâm Bồng
Và tiếp theo thì chúng ta cùng tìm hiểu tới đó là mâm bồng. Thì mâm bồng ở đây được làm bằng chất liệu gỗ mít sơn son thiếp vàng phủ hoàng kim. Chúng ta có thể bày hoa quả, bày rượu hoặc đồ cúng nước ngọt ở trên mâm bồng. Và chính vì thế bàn thờ có đầy đủ âm dương, nhật nguyệt thì sẽ giúp cho vạn vật được sinh sôi nảy nở, tài lộc may mắn được mang đến, sung túc tiền của dồi dào.
Đèn và chân nến
Và chúng ta tiếp theo đến cái phần tiếp theo đó là phần đèn và chân đèn trên bàn thờ. Đèn thì ngày xưa dùng đèn dầu và ở đây chúng tôi đã thay thế đó là bằng đèn điện ngày nay, và đèn được đúc bằng đèn đồng. Đèn đèn thắp sáng mang cái ý nghĩa đó là giữ lửa cho bàn thờ. Lửa là khởi nguồn của nền văn minh của loài người, xua đi cái sự tối tăm và lửa là đại diện cho ánh sáng chân lý soi đường cho con cháu.
Ngai thờ và khám thờ
Đồ thờ Canh Nậu có thờ một bát hương ở trên ngai thờ. Ở đây chúng tôi thờ bà cô ông mãnh, tôi thờ riêng trên ngai. Còn tổ tiên gia đình chúng tôi thờ trong khám thờ. Chính vì thế mà có sự phân biệt cũng như dùng về ngai và khám tùy theo yêu cầu của gia đình, mỗi gia chủ lại khác nhau. Chúng ta có điều kiện thì sắm khám thờ. Khám thờ nó là tượng trưng cho cái ngôi nhà có 3 cửa. Còn ngai thờ chúng ta có thể để bát hương hoặc bài vị được đặt trong khám thờ trong ba cánh cửa.
Ống đũa và các phụ kiện khác
Tiếp theo chúng ta có thể nhìn thấy các cái ché ở trên bàn thờ gia tiên và có thể sắm thêm hoặc là đũa, ống đũa. Và về bộ đỉnh ngũ sự bằng đồng và lọ hoa. Lọ hoa có tác dụng đó là cắm hoa những ngày rằm, mùng một tạo cái không khí sinh động cho bàn thờ. Lộc bình cắm hoa thường chỉ đặt là thường là một, có thể là hai lọ. Đặt hai lọ thì chúng ta sẽ nhìn sẽ cân xứng hơn. Đó là về lộc bình để cắm hoa.
Bộ đỉnh ngũ sự
Và về bộ đỉnh đồng, đỉnh đồng hay còn gọi là lư hương đồng là vật phẩm để tế khí linh khí trên bàn thờ, được làm bằng chất liệu đồng đỏ. Và công dụng của bộ đỉnh này có tác dụng đó là đốt nhang hoặc trầm hương các cái ngày rằm, mùng 1, các ngày tuần, ngày lễ. Đỉnh đồng thích hợp để thờ gia tiên. Và các bộ đỉnh cỡ lớn thì chúng ta có thể dành cho nhà thờ họ.
Hạc thờ và rùa
Hạc thờ tượng trưng sự trường thọ lâu dài. Hạc và rùa, phía dưới hạc đó là chân là điêu khắc hình rùa. Ở đây là hạc để nến thắp lửa, ngọn lửa soi sáng này xua đi cái sự tối tăm trong cái không gian thờ cúng linh thiêng tại gia tiên. Và bộ đỉnh đồng ngũ sự thì gồm có một đỉnh, hai hạc và hai chân nến hoặc là hai chân đèn tùy theo vào cái không gian bố trí của gia chủ khác nhau.
Lọ lục bình
Và cạnh bàn thờ gia tiên chúng ta còn một vật phẩm nữa đó là hai lọ lục bình để hai bên sao cho cái không gian phòng thờ được thêm sang trọng và uy nghiêm.
Hoành phi câu đối
Phía trên bàn thờ chúng ta có thể sắm hoành phi câu đối hoặc là cuốn thư câu đối, tùy theo cái mục đích sử dụng của gia đình cũng như là các nội dung chữ Hán Nôm, các cái câu thành ngữ tùy theo gia đình thì chúng ta có thể thờ khác nhau.
Những lưu ý khi bài trí các vật phẩm thờ cúng
Khi thờ cúng gia chủ cần chú ý những điểm sau:
- Lựa chọn đồ thờ cúng: Nên chọn hũ gạo muối và nước có kích thước phù hợp với không gian bàn thờ. Các vật phẩm phải sạch sẽ tươm tất không dùng chung với các vật dụng khác trong gia đình.
- Chất liệu đồ thờ cúng: Các vật phẩm như chén thờ đài thờ nên được làm từ chất liệu tốt như đồng hoặc gốm sứ có thương hiệu rõ ràng và chỉ sử dụng cho mục đích thờ cúng.
- Thay đồ thờ cúng định kỳ: Thời gian thay gạo muối nước trên bàn thờ là khoảng 2 đến 3 tuần một lần. Khi thay gia chủ không nên đổ hết tất cả gạo muối nước cũ mà chỉ cần thay một phần và trộn đều với đồ mới.
Thờ cúng là một nghi thức linh thiêng trong văn hóa tâm linh của người Việt và bài trí bàn thờ gia tiên đúng cách sẽ giúp gia chủ nhận được sự phù hộ của tổ tiên. Hy vọng rằng qua chương trình hôm nay quý vị đã có thêm thông tin bổ ích để thực hiện nghi thức thờ cúng trang trọng và linh thiêng trong gia đình mình.
