Chầu Mười Đồng Mỏ là vị thánh rất linh thiêng trong tín ngưỡng Tứ Phủ của người Việt, đặc biệt là tại khu vực Đồng Mỏ, Lạng Sơn. Vị thánh Chầu Mười Đồng Mỏ được dân gian tôn thờ vì những công lao to lớn trong việc bảo vệ đất nước, đặc biệt là trong những trận chiến quan trọng dưới triều Lê Thái Tổ.
Chầu Mười Là Ai?
Chầu Mười là một nữ tướng tài ba có thật trong lịch sử, sinh ra tại vùng Mỏ Ba, Đồng Mỏ, Lạng Sơn. Bà nổi tiếng với tài năng võ nghệ và chiến thuật quân sự, đặc biệt từng đồng hành cùng Lê Thái Tổ tham gia chiến đấu chống quân Minh. Trong trận Chi Lăng – Xương Giang, Chầu Mười có công lớn trong việc tiêu diệt Liễu Thăng, tướng giặc Minh, góp phần quyết định chiến thắng của quân ta.
Sau chiến tranh, bà không chỉ giúp dân ổn định cuộc sống mà còn hướng dẫn họ trồng trọt, phát triển kinh tế, trở thành một nhân vật được nhân dân kính trọng và tôn thờ. Nhờ những công lao này, Chầu Mười được xem là một trong những vị nữ tướng linh thiêng, biểu tượng của sức mạnh, trí tuệ và lòng nhân từ.
Ngày Tiệc Của Chầu Mười
Có nhiều quan điểm về ngày lễ tiệc của Chầu Mười bao gồm:
-
Ngày 10 tháng 11 âm lịch (hiện nay được thờ chính thức tại các đền thờ).
-
Ngày 20 tháng 9 âm lịch (dựa vào các tài liệu lịch sử như trong Đại Việt Sử Ký Toàn Thư cho rằng đây là ngày diễn ra trận Chi Lăng nơi Chầu Mười đã hy sinh).
Dựa vào các sự kiện lịch sử và các tài liệu có thể khẳng định rằng ngày 20 tháng 9 âm lịch là ngày phù hợp hơn với chiến công và sự hy sinh của bà dù hiện nay ngày lễ chính thức vẫn được tổ chức vào 10 tháng 11 âm lịch tại các đền thờ.
Đền Thờ Chầu Mười
Ngôi đền thờ Chầu Mười tọa lạc tại Đền Mỏ Ba, xã Mỏ Ba và thị trấn Đồng Mỏ, Lạng Sơn, gần Cửa Ải Chi Lăng, nơi bà từng trấn giữ và bảo vệ đất nước. Đây là địa điểm hành hương quan trọng, đặc biệt trong dịp lễ hội, khi các nghi lễ linh thiêng được tổ chức hàng năm.
Trong các buổi lễ hầu đồng, Chầu Mười thường giáng trần trong bộ áo vàng, đeo kiếm và cưỡi ngựa – hình ảnh một nữ tướng oai phong, uy nghi. Bà múa cờ, múa kiếm, thể hiện sức mạnh, tài năng và sự can đảm của mình. Chầu Mười là một trong 10 vị Chầu Bà linh thiêng trong Tứ Phủ, được người dân khắp nơi kính ngưỡng.
Theo các tài liệu dân gian, bà còn được gọi là Chầu Mười Đồng Mỏ, xuất thân từ vùng Đồng Mỏ, nơi bà có công giúp vua Lê Thái Tổ dẹp giặc và xây dựng đất nước. Bà còn hướng dẫn dân địa phương lập ấp, dạy cách làm ăn, trồng trọt, đồng thời phát triển các làng xã ở Mỏ Ba, Lạng Sơn. Trong các bài hát, câu văn chầu đặc biệt khi hầu đồng luôn nhắc đến hình ảnh bà chiến đấu oai hùng tại trận Chi Lăng, nơi Liễu Thăng, tướng giặc, bị chém đầu.
Ngôi đền thờ Chầu Mười không chỉ là nơi tôn vinh công lao của bà mà còn là biểu tượng văn hóa và tín ngưỡng quan trọng, giữ gìn tinh thần chiến đấu và lòng yêu nước của các thế hệ.
Chầu Mười Đồng Mỏ không chỉ là vị thánh được tôn thờ mà bà còn là biểu tượng của sự mạnh mẽ anh dũng và lòng yêu nước vô bờ. Các lễ hội Chầu Mười Đồng Mỏ cũng như những buổi hầu đồng không chỉ là cơ hội để tưởng nhớ công ơn của bà mà còn là dịp để nhân dân cầu mong sự bình an và tài lộc.
