Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai là ai ? Thân Thế và Vị Trí Trong Tứ Phủ

Đồ thờ Canh Nậu sẽ cùng tìm hiểu về vị quan lớn trong hệ thống ngũ vị Tôn Quan của Tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ đó là Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai, vị quan cai quản phủ Địa, một trong những vị quan lớn linh thiêng trong hệ thống tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. 

1. Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai là ai?

Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai là một trong năm vị tôn quan trong hệ thống tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ của người Việt, đứng hàng thứ tư trong ngũ vị tôn quan. Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai được cho là con trai thứ tư của Vua Cha Bát Hải Động Đình, người có nhiệm vụ trấn giữ vùng đồng bằng địa linh. Đây là một vị thần rất quan trọng trong việc bảo vệ đất nước, nhất là vào thời kỳ Hùng Vương.

Ngài được triều đình phong sắc là Đệ Tứ Thần, đảm nhận công việc cai quản và bảo vệ vùng đất đai. Đặc biệt, Quan Lớn Đệ Tứ còn được biết đến là một trong những vị tướng của Vua Cha Bát Hải Động Đình. Ngài có nhiệm vụ thực hiện các nghi lễ linh thiêng và chỉ xuất hiện khi có các đại lễ, khi đó ngài sẽ mặc áo màu vàng, và tham gia vào các lễ tấu hương, khai quang.

Trong các tài liệu văn chầu, Quan Lớn Đệ Tứ được miêu tả là một vị thần đứng đầu trong nhóm các vị tướng của Vua Cha Bát Hải Động Đình, và cùng với các vị quan lớn khác, ngài đã tham gia vào các chiến công oanh liệt, giúp đánh đuổi giặc ngoại xâm và bảo vệ bờ cõi đất nước Văn Lang.

2. Vai trò và chức trách của Quan Lớn Đệ Tứ

Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai có nhiệm vụ trấn giữ và cai quản vùng đồng bằng địa linh. Ngài cũng có nhiệm vụ thống lĩnh các chư vị thần linh cai quản vùng đất đai, đặc biệt là trong các lễ cúng và khai đàn, nơi mà ngài sẽ làm các công việc liên quan đến chứng sớ, kiểm tra, và chỉ đạo nghi lễ.

Một số tài liệu cho rằng, vào một số dịp lễ lớn, Quan Lớn Đệ Tứ sẽ xuất hiện trong hình hài của một người mặc áo vàng, có một đai vàng, và thể hiện quyền lực trong các nghi lễ thiêng liêng. Tuy nhiên, ngài chỉ làm những công việc chính thức trong nghi lễ, không tham gia vào các công việc múa kiếm hay các hoạt động tôn thờ khác.

3. Quan Lớn Đệ Tứ trong tín ngưỡng dân gian

Quan Lớn Đệ Tứ được thờ cúng trong các đền thờ thuộc Tứ Phủ, nơi ngài là một trong những vị thần linh tối cao, không phải đại diện cho cõi âm, như nhiều người thường hiểu nhầm. Theo các tài liệu từ các bản Sự Tích Văn Chầu, không có một bản nào nói rằng Quan Lớn Đệ Tứ đại diện cho âm ty địa phủ. Thực tế, trong tín ngưỡng Tứ Phủ, "phủ" là nơi làm việc của các quan trong triều đình, và các vị quan lớn trong Tứ Phủ đều có nhiệm vụ quản lý các miền đất đai, sông nước, và rừng núi của đất nước.

• Thiên Phủ: Là nơi làm việc của các chư vị thần linh cai quản cõi trời.

• Địa Phủ: Là nơi làm việc của các thầy phong thủy và các thầy dạy đạo, cai quản cõi đất.

• Thủy Phủ: Là nơi làm việc của các thần linh cai quản miền sông nước.

• Lâm Phủ: Là nơi làm việc của các thần linh cai quản miền rừng núi.

4. Đền Quan Đệ Tứ Khâm Sai (Vĩnh Bảo Hải Phòng)

Đền thờ Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai nằm ở Vĩnh Bảo, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Đây là nơi thờ chính của ngài và là một trong những điểm đến linh thiêng trong hệ thống các đền thờ Mẫu Tứ Phủ.

Ngôi đền đã có từ thời vua Hùng, nhưng do thời gian và chiến tranh, chỉ còn lại rất ít dấu tích. Đặc biệt, trong cuộc chiến tranh chống Pháp, ngôi đền đã bị phá hủy và chỉ còn lại một ngôi đền nhỏ đơn sơ. Sau khi đất nước được giải phóng, đền đã được khôi phục trên nền đất cũ. Tuy nhiên, do nằm gần bờ sông và bị sạt lở, đền đã được di chuyển lên một vị trí cao hơn để bảo vệ.

Vào năm 2010, ngôi đền chính thức được xây dựng lại như ngày nay, với sự quyết tâm và tâm huyết của thủ nhang Bùi Đức Tám và ban quản lý nhà đền, cùng sự quyên góp của bà con thập phương. Ngôi đền được xây dựng tại một ngã ba sông, một địa thế phong thủy đẹp. Tuy nhỏ nhưng ngôi đền rất khang trang, đặc biệt có Cổng Tam Quan rất ấn tượng. Bên trong đền, có dàn Đại Bái, với ba bàn thờ lớn, gồm:

• Ban thờ Chúa Sơn Trang (bên trái)

• Ban thờ Đức Thánh Trần (bên phải)

• Cung Cấm thờ Đức Quan Đệ Tứ (phía trong)

5. Linh Thiêng của Đền Quan Lớn Đệ Tứ

Có nhiều câu chuyện linh thiêng gắn liền với đền Quan Lớn Đệ Tứ, đặc biệt là trong quá trình xây dựng đền. Một trong những câu chuyện đáng chú ý là vào năm 2001, khi xây dựng móng đền, sau khi làm lễ báo cáo và cầu nguyện, trời đã mưa lớn như trút nước. Điều đặc biệt là trên nền cát phẳng, một hình ảnh chuông xuất hiện, được cho là dấu hiệu từ Quan Lớn Đệ Tứ, báo hiệu sự may mắn cho công trình.

• Hình ảnh chuông xuất hiện khi xây dựng đền: Trong quá trình xây dựng nền đền vào năm 2010, sau khi làm lễ và cầu nguyện, một hiện tượng kỳ lạ đã xảy ra. Trên nền cát phẳng, một hình chuông bất ngờ xuất hiện, khiến mọi người tin rằng Quan Lớn Đệ Tứ đã báo hiệu sự linh thiêng cho ngôi đền. Ngay sau đó, bà con địa phương đã đóng góp tiền để đúc chuông. Hiện nay, chuông này vẫn được treo tại nhà đền.

Ngoài ra, có một sự kiện kỳ lạ khi một con rắn lớn trườn vào khu vực xây dựng đền. Mặc dù mọi người đã cố gắng xua đuổi, nhưng con rắn vẫn ở lại rất lâu, không thể xua đuổi đi được. Sau khi xây xong, con rắn lại quay lại một lần nữa và được cho là hiện thân của Quan Lớn Đệ Tứ.

• Con rắn linh thiêng: Trong quá trình xây dựng, một ngày nọ, có một con rắn lớn xuất hiện và cuộn tròn tại khu vực xây dựng hậu cung. Con rắn ở lại đó rất lâu, mặc cho mọi người cố gắng xua đuổi. Thậm chí, người dân đã chụp ảnh con rắn nhưng những hình ảnh này sau khi chụp lại không thể rửa ra. Mọi người cho rằng đây chính là hiện thân của Quan Lớn Đệ Tứ. Sau khi đền hoàn thành, con rắn lại quay về và ở lại lâu dài. Lần này, người dân đã vào đền và thỉnh cầu Quan Lớn Đệ Tứ cho phép chụp ảnh con rắn. Và kỳ diệu thay, khi chụp hình, trên lưng con rắn xuất hiện 5 vạch màu, một biểu tượng mà mọi người cho rằng là hiện thân của Ngũ Vị Tôn Quan, tượng trưng cho sự linh thiêng và quyền lực của các vị thần.

bàn thờ Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai

6. Văn Hầu Quan Đệ Tứ (Trích đoạn tiêu biểu)

"...Quan đệ tứ vốn con trời cai ngự thiên cung bản vàng cho trói vua phòng huyện Quan Đệ Tứ Huy Hùng dạy vàng chuyển quan san. Trên trời dưới đất quản thông chi phép Phật truyền ra cầu Ô bắc sông Ngân Hà liệt hành tinh tú bày ra ngang trời..."

Đây là những vần thơ trong văn hầu thể hiện uy quyền năng lực và công đức của Quan Đệ Tứ khi ngự đồng.

Lễ Hội và Các Nghi Lễ Thờ Cúng

Đền Quan Lớn Đệ Tứ là một nơi tổ chức các nghi lễ thờ cúng linh thiêng, đặc biệt vào các dịp lễ lớn. Những nghi lễ thỉnh mời Quan Lớn Đệ Tứ thường bao gồm long chu phượng mã, tượng phục, và các lễ vật khác có màu vàng, mang ý nghĩa sự linh thiêng và quyền lực. Các lễ tấu hương, khai quang và chứng sớ cũng là những nghi lễ quan trọng trong việc tôn thờ Quan Lớn Đệ Tứ.

Mỗi năm, vào ngày 24 tháng 4 âm lịch, đền tổ chức các lễ hội lớn để tưởng niệm và thờ cúng Quan Lớn Đệ Tứ. Đây là một dịp để con dân khắp nơi đến dâng hương, cầu nguyện, và tạ ơn vị thần đã giúp bảo vệ bờ cõi và mang lại bình an cho người dân.

7. Kết Luận

Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai là một vị thần linh quan trọng trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ, với những vai trò và chức trách rõ ràng. Ngài không chỉ là vị thần bảo vệ đất nước mà còn là một biểu tượng của sự linh thiêng và quyền lực. Đền thờ ngài tại Vĩnh Bảo, Hải Phòng không chỉ là một điểm đến tâm linh mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử quan trọng của dân tộc Việt Nam.