1. Có nên mang bát hương và bài vị khi di chuyển nhà ?
Khi chuyển nhà hoặc đi xa, nhiều người thắc mắc có cần mang theo bát hương hay không. Thực tế, không ai ôm bát hương đi theo cả, vì linh khí tổ tiên vẫn ở lại trong nhà – nơi bàn thờ được lập trang nghiêm. Việc giữ lại bát hương tại nơi thờ cúng chính là để duy trì sự kết nối tâm linh với ông bà tổ tiên.
2. Bài vị là gì và đặt ở đâu?
Phần cao nhất trên bàn thờ là vị trí đặt bài vị – tấm thẻ ghi tên người được thờ cúng. Bài vị có nhiều cách làm, nhưng nhìn chung, đều ghi rõ danh xưng, dòng họ, và vai trò của người đã khuất.
Ví dụ:
Phụ vị Phạm môn đường thượng, địch Đại Nội, họa phục Phượng Vỹ, bà cô Mạnh, tướng tỉnh táo, chân linh chi ngày mai nghị.
Đây là bài vị để thờ bà cô Mạnh – người được cho là có khí chất mạnh mẽ, minh mẫn.
3. Cấu tạo và ý nghĩa bên trong bài vị
Ngoài dòng chữ khắc bên ngoài, bên trong bài vị còn có phần gọi là “cốt phúc” – đây là phần linh khí tâm linh. Thường người ta làm bài vị rỗng bên trong để đặt vào đó một bộ “cốt thất bảo” gồm các vật phẩm như khê (giấy thiêng), đá quý hoặc các biểu tượng tâm linh. Việc này nhằm:
-
Ngăn chặn tà khí và ma quỷ xâm nhập
-
Bảo vệ linh hồn người được thờ
4. Không gian và chất liệu bài vị
Bài vị thường được đặt trong khám thờ hoặc kiệu châu (hộp thờ nhỏ), làm bằng gỗ tốt, ít cong vênh để giữ được độ bền và thẩm mỹ lâu dài. Kích thước và kiểu bài vị có thể nhỏ hay lớn tùy theo không gian thờ, nhưng phải đảm bảo nguyên tắc:
-
Phải có thể mở ra hoặc rút ra nếu cần
-
Phù hợp với kích thước bát hương tương ứng
-
Đặt tại vị trí trang trọng, cao nhất trên bàn thờ
5. Một số bài vị đặc biệt thờ Thần linh
Ngoài bài vị tổ tiên, còn có những bài vị thờ Thần linh như:
-
Thổ Công, Thổ Địa, Táo Quân (ghi: Bản xứ Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân)
-
Thần binh thủy phủ: thường không đặt biểu tượng con cá, vì đại diện cho yếu tố thủy – cần kiêng kỵ trong bếp
-
Ngũ phương long mạch, tiền hậu địa chủ đại thần: thờ các vị thần cai quản đất đai, long mạch
Ngoài ra, trong một số nhà còn thờ ông bà tiền chủ – tức người từng sở hữu ngôi nhà trước đó, nếu có niềm tin vào yếu tố tâm linh đất đai.
6. Bài vị và ảnh thờ có sự khác biệt không ?
Về cơ bản ý nghĩa của bài vị và ảnh thờ là như nhau đều là phương tiện để tưởng nhớ và thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và người đã khuất.
Bài vị và ảnh thờ có sự khác biệt nhất định nhưng về bản chất cả hai đều mang ý nghĩa thờ cúng và tưởng nhớ người đã khuất.
| Khía cạnh | Chi tiết |
|---|---|
| Bài vị | Bài vị là một tấm gỗ hoặc giấy có ghi thông tin của người đã mất như tên tuổi ngày sinh ngày mất và có thể có thêm chức vụ hoặc những thông tin khác. Bài vị thường được viết bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm truyền thống. Bài vị không có hình ảnh của người đã khuất thay vào đó là các thông tin và có thể mang tính phong thủy hoặc tín ngưỡng đặc biệt. |
| Ảnh thờ | Ảnh thờ là một bức hình hoặc ảnh của người đã mất. Thông qua ảnh thờ người sống có thể nhớ về hình ảnh của người đã khuất và thể hiện sự tôn trọng. Ảnh thờ có thể được chụp trực tiếp trong cuộc sống và chứa hình dung thực tế về người đã mất. |
| Khi đặt bài vị lên bàn thờ | - Đặt bài vị ở vị trí trang trọng thường là ở trung tâm của bàn thờ. - Nếu là bài vị chữ viết chú ý không để bài vị bị mờ hỏng. Cần bảo quản cẩn thận tránh để bài vị bị ảnh hưởng bởi yếu tố thời gian hay môi trường. - Nếu sử dụng ảnh thờ có thể đặt ảnh thờ cùng với bài vị hoặc thay thế bài vị tùy theo phong tục gia đình. Tuy nhiên ảnh thờ nên được bảo vệ kỹ lưỡng tránh phai mờ theo thời gian. |
7. Tổng kết về vị trí bài vị
-
Bài vị đặt ở vị trí cao nhất trên bàn thờ
-
Có thể được đặt trong khám thờ, kiệu châu hoặc rương hàng
-
Là phần tâm linh quan trọng, thể hiện sự tôn kính, trang nghiêm với tổ tiên và các vị thần
