Trong phong tục thờ cúng của người Việt, bài trí mâm ngũ quả là phần không thể thiếu mỗi dịp lễ Tết hay giỗ chạp. Dù ở miền Bắc, miền Trung hay miền Nam, mỗi vùng đều có cách lựa chọn và sắp xếp quả khác nhau, nhưng tựu chung đều thể hiện tấm lòng hiếu kính với tổ tiên và cầu mong phúc lộc, bình an cho gia đình.
Cách bài trí mâm ngũ quả theo từng vùng miền
-
Miền Bắc: Người miền Bắc thường chọn chuối xanh đặt ở dưới cùng để nâng đỡ các loại quả khác, bên trên có thể bày thêm bưởi, cam, quýt, táo, lê… Mâm ngũ quả miền Bắc thường chú trọng sự hài hòa về màu sắc, tượng trưng cho ngũ hành Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ.
-
Miền Trung: Do đặc thù khí hậu khắc nghiệt, trái cây ở miền Trung ít đa dạng hơn. Người dân thường dùng thanh long, dứa, đu đủ, cam, quýt, kết hợp với những loại quả sẵn có tại địa phương để dâng lên bàn thờ.
-
Miền Nam: Mâm ngũ quả thường mang ý nghĩa cầu sung túc và may mắn. Người miền Nam hay chọn mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung… tượng trưng cho ước nguyện “Cầu – Dừa – Đủ – Xoài – Sung”.
Lưu ý khi chọn chuối và các loại quả dâng cúng
Chuối là loại quả quan trọng nhất trong mâm ngũ quả, đặc biệt ở miền Bắc. Khi chọn và bày chuối cần chú ý:
-
Số lượng: Nải chuối nên có số lẻ (7, 9, 11 quả) tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở.
-
Loại chuối: Nên chọn chuối tiêu vì dáng quả cong đẹp, dễ nâng đỡ các loại quả khác.
-
Độ chín: Chuối nên vừa chín tới, không bị dập nát, tránh quả chín quá dễ hỏng khi thắp hương.
-
Hình dáng: Chọn nải chuối dài đều, xòe cong như bàn tay Phật để mang lại sự bình an, che chở.
-
Vị trí: Chuối đặt ở dưới cùng của mâm ngũ quả, tượng trưng cho sự đùm bọc.
Ngoài chuối, có thể thêm Phật thủ đặt ở trên cùng mang ý nghĩa thiêng liêng, giữ cho gia đình bình an. Các loại quả khác như bưởi, cam, xoài, đu đủ, dứa… đều mang những biểu tượng riêng về no đủ, tài lộc và hạnh phúc.
Bài trí mâm ngũ quả theo phong thủy
Một mâm ngũ quả đẹp không chỉ hài hòa về hình thức mà còn cần phù hợp với thuyết Ngũ hành. Mỗi màu sắc quả tượng trưng cho một hành:
-
Kim: Màu trắng (na, lê)
-
Mộc: Màu xanh (chuối, táo)
-
Thủy: Màu đen (nho, mận)
-
Hỏa: Màu đỏ (thanh long, táo đỏ)
-
Thổ: Màu vàng (bưởi, cam, xoài)
Khi bài trí, gia chủ nên phối hợp đầy đủ năm màu sắc để cân bằng âm dương, mang lại may mắn, sức khỏe và thịnh vượng cho gia đình.
