Thờ cúng tổ tiên là một truyền thống văn hóa lâu đời của người Việt, thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn” và lòng hiếu thảo với các bậc tiền nhân. Trên bàn thờ gia tiên, bên cạnh các vật phẩm như bài vị, bát hương, đèn nến, mâm bồng cũng là một món đồ thờ không thể thiếu, vừa có giá trị trang trí vừa mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc.
Ý nghĩa của mâm bồng trong phong tục thờ cúng
Mâm bồng thường được dùng để bày lễ phẩm như hoa quả, trầu cau, tiền vàng, hoặc các vật phẩm cúng dâng tổ tiên. Số lượng và kích thước mâm bồng có thể khác nhau tùy theo phong tục, điều kiện gia đình và diện tích bàn thờ. Một số gia đình chỉ sử dụng một chiếc mâm bồng, trong khi gia đình khác có thể dùng 2 hoặc 3 chiếc, với mâm lớn để đựng ngũ quả và các mâm nhỏ hơn để đặt trầu cau, vàng mã, tượng trưng cho lòng thành kính và sự tôn trọng của con cháu.
Vị trí đặt mâm bồng trên bàn thờ
Khi bàn thờ có nhiều mâm bồng, các mâm thường được sắp xếp theo nguyên tắc cân đối:
-
Mâm bên trái (hướng Đông): Dùng để đặt hoa, tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở của vạn vật.
-
Mâm bên phải (hướng Tây): Dùng để đặt ngũ quả, biểu tượng cho sự kết quả, thành công và sự hưởng thụ.
Theo quan niệm truyền thống, vị trí đặt mâm bồng gắn liền với chu kỳ tự nhiên của mặt trời, mang ý nghĩa về sự tuần hoàn, sinh trưởng và hưng thịnh.
Chất liệu và kiểu dáng mâm bồng
Hiện nay, mâm bồng thờ cúng của người Việt được làm từ nhiều chất liệu như đồng, gỗ, gốm sứ. Trong đó, mâm bồng bằng đồng được ưa chuộng nhất nhờ độ bền cao, màu sắc sáng bóng và giá trị phong thủy tốt.
Mâm bồng đồng thường có hai phần chính:
-
Đế (chân trụ): Cao khoảng 10–20 cm, tạo sự vững chãi cho sản phẩm.
-
Mâm: Có hình dáng tròn, hơi võng xuống ở giữa, mang nét mềm mại và cân đối.
Ngoài ra, mâm bồng thường được trang trí bằng các họa tiết mang ý nghĩa tâm linh như:
-
Chữ Phúc, khảm bạc hoặc đồng vàng.
-
Hình tượng Long Phượng, Tứ Linh (Long – Lân – Qui – Phụng).
-
Hình ảnh lưỡng long chầu nguyệt, hoa sen, hoa đào.
Những họa tiết này không chỉ tăng tính thẩm mỹ mà còn mang lại phúc lộc, thịnh vượng và may mắn cho gia chủ.
Kích thước mâm bồng
Kích thước mâm bồng thường được tính theo đường kính phần mâm chính. Thông dụng là 25cm, nhưng cũng có các loại lớn hơn như 35cm, 40cm, hoặc được đặt thiết kế riêng theo yêu cầu để phù hợp với không gian bàn thờ và nhu cầu của gia đình.
Lợi ích khi sử dụng mâm bồng
-
Tôn vinh không gian thờ cúng: Giúp bàn thờ trở nên trang nghiêm và cân đối.
-
Mang ý nghĩa phong thủy: Hỗ trợ thu hút tài lộc, may mắn và hạnh phúc cho gia đình.
-
Độ bền lâu dài: Đặc biệt với mâm bồng bằng đồng hoặc gốm sứ cao cấp.
Kết luận:
Mâm bồng thờ cúng của người Việt không chỉ là vật dụng trang trí mà còn là biểu tượng tâm linh quan trọng. Lựa chọn mâm bồng phù hợp về kích thước, chất liệu và cách sắp xếp sẽ giúp mang đến sự hài hòa, thịnh vượng và may mắn cho không gian thờ cúng của gia đình.
