Ý nghĩa của mâm bồng trong phong tục thờ cúng
Mâm bồng là một trong những vật dụng thờ cúng không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên của người Việt, thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn” và lòng hiếu thảo với các bậc tiền nhân. Sản phẩm không chỉ mang giá trị trang trí mà còn chứa đựng ý nghĩa tâm linh sâu sắc, giúp không gian thờ cúng trở nên trang nghiêm và tôn kính. Mâm bồng thường được dùng để bày lễ phẩm như hoa quả, trầu cau, tiền vàng hoặc các vật phẩm cúng dâng tổ tiên. Số lượng và kích thước mâm bồng có thể khác nhau tùy theo phong tục, điều kiện gia đình và diện tích bàn thờ; một số gia đình chỉ sử dụng một chiếc mâm bồng, trong khi những gia đình khác có thể dùng 2 hoặc 3 chiếc, với mâm lớn để đựng ngũ quả và các mâm nhỏ hơn để đặt trầu cau, vàng mã, tượng trưng cho lòng thành kính và sự tôn trọng của con cháu.
Vị trí đặt mâm bồng trên bàn thờ
Khi bàn thờ có nhiều mâm bồng, việc sắp xếp thường tuân theo nguyên tắc cân đối. Mâm bên trái (hướng Đông) thường được dùng để đặt hoa, tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở của vạn vật, trong khi mâm bên phải (hướng Tây) dùng để đặt ngũ quả, biểu tượng cho sự kết quả, thành công và sự hưởng thụ. Theo quan niệm truyền thống, vị trí đặt mâm bồng gắn liền với chu kỳ tự nhiên của mặt trời, mang ý nghĩa về sự tuần hoàn, sinh trưởng và hưng thịnh.
Chất liệu và kiểu dáng mâm bồng
Hiện nay, mâm bồng thờ cúng được làm từ nhiều chất liệu như đồng, gỗ, gốm sứ, trong đó mâm bồng bằng đồng được ưa chuộng nhất nhờ độ bền cao, màu sắc sáng bóng và giá trị phong thủy tốt. Mâm bồng đồng thường gồm hai phần chính: đế (chân trụ) cao khoảng 10–20 cm tạo sự vững chãi, và phần mâm hình tròn, hơi võng xuống giữa, mang nét mềm mại và cân đối. Ngoài ra, mâm bồng thường được trang trí bằng các họa tiết mang ý nghĩa tâm linh như chữ Phúc, khảm bạc hoặc đồng vàng; hình tượng Long Phượng, Tứ Linh (Long – Lân – Quy – Phụng); lưỡng long chầu nguyệt, hoa sen, hoa đào. Những họa tiết này không chỉ tăng tính thẩm mỹ mà còn mang lại phúc lộc, thịnh vượng và may mắn cho gia chủ.
Hoa văn trên mâm bồng
Hoa văn trên mâm bồng đồng thường được trang trí bằng các họa tiết truyền thống, mang ý nghĩa tâm linh và phong thủy. Hoa văn rồng phượng là mẫu thiết kế mới nhất, với chữ Lộc ở giữa, rồng phượng nổi xung quanh, tượng trưng cho may mắn, thịnh vượng và sự tôn kính đối với tổ tiên. Hoa văn tứ quý với chữ Lộc ở trung tâm kết hợp tùng, cúc, trúc, mai xung quanh biểu tượng cho sự phú quý, trường thọ và thịnh vượng. Các mâm bồng nhỏ 24 cm thường có hoa văn rồng nổi bật, tinh xảo nhưng đơn giản hơn so với mâm bồng lớn 40 cm, vốn có hoa văn phong phú, phù hợp bàn thờ rộng hoặc yêu cầu lễ nghi lớn.
4 kích thước mâm bồng phổ biến
Trong không gian thờ cúng của người Việt, mâm bồng là vật dụng không thể thiếu, dùng để bày lễ, hoa quả hoặc trầu cau, góp phần tạo nên sự trang nghiêm và tôn kính đối với gia tiên. Lựa chọn mâm bồng phù hợp vừa đảm bảo thẩm mỹ, vừa hợp phong thủy, vì vậy việc tìm hiểu về kích thước, chất liệu và hoa văn là rất quan trọng
Kích thước mâm bồng thường được tính theo đường kính phần mâm chính, phổ biến là 25 cm, nhưng cũng có các loại lớn hơn như 35 cm, 40 cm hoặc được thiết kế riêng theo yêu cầu để phù hợp với không gian bàn thờ và nhu cầu của gia đình. Việc sử dụng mâm bồng mang lại nhiều lợi ích, giúp tôn vinh không gian thờ cúng, cân đối và trang nghiêm, đồng thời hỗ trợ thu hút tài lộc, may mắn và hạnh phúc cho gia đình. Đặc biệt với mâm bồng bằng đồng hoặc gốm sứ cao cấp, sản phẩm còn có độ bền lâu dài, giữ vững giá trị thẩm mỹ và phong thủy theo thời gian.
Đồ thờ Canh Nậu xin giới thiệu 4 mâm bồng đồng ưa thích nhất, với các kích thước phổ biến trong gia đình Việt. Mâm bồng nhỏ nhất có đường kính 24 cm, thích hợp cho không gian thờ nhỏ hoặc dùng bày các lễ phẩm phụ. Mâm bồng trung bình nhỏ, đường kính 30 cm, là kích thước phổ biến, thường được sử dụng trong hầu hết các bàn thờ gia tiên. Mâm bồng vừa có đường kính 35 cm, tạo sự cân đối và trang trọng cho không gian thờ, cũng rất được ưa chuộng. Mâm bồng lớn, đường kính 40 cm, ít dùng hơn nhưng phù hợp với bàn thờ rộng hoặc các lễ cúng trọng đại. Trong đó, mâm bồng 30 cm và 35 cm là hai kích thước được lựa chọn nhiều nhất nhờ sự vừa vặn, cân đối với nhiều bàn thờ gia đình.
Như vậy, mâm bồng thờ cúng không chỉ là vật dụng trang trí mà còn là biểu tượng tâm linh quan trọng. Lựa chọn mâm bồng phù hợp về kích thước, chất liệu và cách sắp xếp sẽ giúp mang đến sự hài hòa, thịnh vượng và may mắn cho không gian thờ cúng của gia đình.
