“Nhất môn tạo Thạch Cẩu” nghĩa là gì?
Cụm từ “Nhất môn tạo Thạch Cẩu” chỉ cả một dòng họ hoặc môn phái cùng lập tượng chó đá để thờ và trấn giữ. Thạch Cẩu được xem là thần hộ pháp trung thành, bảo vệ gia đạo, xua đuổi tà khí và mang lại bình an cho con người. Ở nhiều vùng, Thạch Cẩu còn được tôn xưng là “Thần Pháp Thạch Cẩu”, thể hiện niềm tin sâu sắc vào linh lực của loài vật trung nghĩa.
Vì sao chó đá lại được thờ phụng?
Người Việt xưa coi chó là loài trung nghĩa, biết giữ nhà và luôn trung thành với chủ. Khi hình tượng chó được tạc bằng đá và đặt trước đình, chùa hay cổng nhà, nó trở thành linh thú có sức mạnh trấn trạch, xua đuổi tà khí và bảo vệ vùng đất. Nhiều làng cổ kính cẩn gọi Thạch Cẩu là “Ông Cẩu” hoặc “Cụ Thạch” coi như vị thần bảo hộ cho toàn bộ gia đình và làng xóm. Tại Hải Phòng năm 2017, một ngôi làng có tượng chó đá cổ bị nhóm người lạ lấy đi trong đêm. Sáng hôm sau chỉ còn thấy hố tròn nhẵn, được cho là dấu tích kho báu bị yểm cổ. Ở nơi khác, tượng Thạch Khuyển bị trộm nhưng sau vài ngày phải trả lại do hiện tượng lạ. Dân làng tổ chức lễ tạ để cầu yên càng củng cố niềm tin vào linh lực và khả năng trấn giữ của Thạch Cẩu.
Tượng chó đá có nguồn gốc từ đâu và xuất hiện ở những vùng nào?
Chó đá xuất hiện từ lâu đời, phổ biến ở nhiều vùng Bắc Việt như Bắc Ninh, Đan Phượng (Hà Nội), Lạng Sơn, Nam Định. Một số nơi còn lập đền thờ và tôn xưng là “Quan Hoàng Thạch”. Tượng chó đá vừa là vật linh vừa là biểu tượng văn hóa đặc trưng, đặt trước cổng để cầu bình an, tránh tà ma và giữ phúc cho gia đạo.
Có phải ai cũng có thể thắp hương trước tượng chó đá không?
Dâng hương trước Thạch Cẩu hoàn toàn không sai. Mọi vật linh đều chứa linh khí. Thắp hương thể hiện lòng tôn kính, cầu bình an và biết ơn linh vật bảo vệ gia đình, không mang tính phạm thượng. Chó đá Việt Nam có dáng chắc khỏe, đầu to, mặt hiền, tai chụp, thân đặc và ngồi vững, biểu trưng cho bền vững, kiên định và sự trấn an. Chó đá phương Tây (“Khuyển Tây”) thường mang tính trang trí, chú trọng thẩm mỹ hơn tâm linh. Vì vậy, dân gian Việt ưu tiên tượng chó đá cổ truyền vừa hợp phong thủy, vừa gắn với tinh thần thuần Việt, giản dị và trang nghiêm.
“Kim Ngân táng tại Ngọc Hành” có nghĩa gì?
Kim Ngân táng tại Ngọc Hành xuất hiện trong truyền thuyết dân gian về yểm bùa giữ kho báu, cho rằng tượng chó đá được đặt trên long mạch mạnh để bảo vệ tài sản là truyền tích dân gian. Ý nghĩa cốt lõi của Thạch Cẩu là bảo hộ, trấn trạch và giữ bình an, không liên quan trực tiếp đến vàng bạc hay kho báu.
Dân gian còn gọi chó đá bằng những tên nào khác?
Ngoài Thạch Cẩu, tượng chó đá còn được gọi là Cụ Thạch, Quan Hoàng Thạch hoặc Ông Cẩu. Một số địa phương còn nói “Chó cũng là ông”, thể hiện sự tôn kính với linh hồn loài vật trung nghĩa. Linh hồn Thạch Cẩu được tin là phù trợ người hiền, trừ tà và trừng phạt kẻ gian, vì vậy chăm lo, dâng hương cho “Ông Cẩu” trở thành nét tín ngưỡng thiêng liêng.
Nếu muốn đặt chó đá trong nhà thì cần lưu ý điều gì?
Khi thỉnh chó đá về, nên đặt ngoài cổng hoặc hai bên bậc tam cấp, nơi ranh giới giữa trong và ngoài, âm và dương. Cần chọn ngày tốt, làm lễ nhập vị cẩn thận để linh vật nhận chỗ. Tuyệt đối không trói tượng bằng dây sắt, vì sẽ trói thần, ảnh hưởng đến linh khí và phúc trạch gia chủ. Nhiều ngôi làng cổ giữ tượng chó đá hàng trăm năm, xem như thần làng và bảo hộ cộng đồng. Khi làng có chuyện chẳng lành, dân thường đến khấn trước “Cụ Thạch” và được phù trợ khiến niềm tin vào Thạch Cẩu vững chắc, hương khói quanh năm, trở thành biểu tượng bình yên, phúc lộc và lòng trung nghĩa vẹn toàn.
