“Ẩm Hà Tư Nguyên” là gì và xuất hiện trong ngữ cảnh nào?
“Ẩm Hà Tư Nguyên” (飲河思源) là cụm từ Hán – Việt thường được khắc trên hoành phi, bình phong hoặc treo trong nhà thờ tổ, đền miếu, mang ý nghĩa “Uống nước nhớ nguồn” nhắc nhở con cháu tri ân tổ tiên, nhớ về cội nguồn, đồng thời thể hiện tinh thần đạo đức và tri thức truyền thống của người Việt.
Có khác biệt gì giữa “Ẩm Thủy Tư Nguyên” và “Ẩm Hà Tư Nguyên”?
Chữ “Thủy” (水) mang nghĩa rộng, chỉ nước nói chung – như nước giếng, nước mưa, nước suối – gợi hình ảnh gần gũi, giản dị trong đời sống thường nhật. Trong khi đó, “Hà” (河) chỉ sông lớn, dòng nước có nguồn, có mạch chảy sâu xa, tượng trưng cho sự trường tồn, liên tục và hướng về cội nguồn. Do vậy, “Ẩm Hà Tư Nguyên” có sắc thái trang trọng, thiêng liêng hơn, phù hợp với không gian thờ tự và các bức hoành phi mang tính nghi lễ.
Vì sao chữ “Hà” được coi là chuẩn mực hơn chữ “Thủy”?
Chữ “Hà” (河) đã được sử dụng trong nhiều điển tích cổ, ví dụ trong Kinh Thi: “飲河思原，不忘其本” – “Uống nước sông, nhớ về nguồn cội, chẳng quên gốc gác của mình.” Dòng sông bao la và liên tục chảy về biển cả gợi hình ảnh sự trường tồn của dòng dõi, thể hiện tri ân sâu sắc đối với tổ tiên. Trong khi đó, “Thủy” mang ý nghĩa mộc mạc, gần gũi, nhưng không biểu thị sự thiêng liêng và bền vững bằng “Hà”.
Dù lựa chọn chữ nào, thông điệp chính vẫn là nhắc nhở con cháu phải biết ơn công đức tổ tiên và nguồn cội. Cụm từ này thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, một trong những nét đẹp truyền thống bền vững nhất của văn hóa Việt, đồng thời nhấn mạnh tinh thần hướng thiện, giữ gìn gia phong và tri ân thế hệ đi trước.
