Lý do tại sao cúng cháo lá đa cho cô hồn là một phần trong các nghi thức tín ngưỡng dân gian chủ yếu để giúp đỡ những linh hồn không có nơi nương tựa, đói khổ, không được cúng tế đầy đủ. Theo quan niệm dân gian, những linh hồn cô hồn thường không thể tiếp nhận những lễ vật thịnh soạn mà chúng ta cúng cho các tổ tiên hoặc người đã khuất trong gia đình bởi vì họ không có nơi trú ngụ cố định. Các linh hồn cô hồn được cho là chỉ có thể ăn những món đơn giản như cháo lá đa được đặt trên những cây đa mít hay trong khu vực ngoài chùa nơi không có lễ cúng đầy đủ.
Tập Tục Cúng Cháo Của Người Việt
Tục cúng cháo rằm tháng Bảy không chỉ có ý nghĩa tôn giáo mà còn mang đậm nét tín ngưỡng dân gian Việt Nam.
Theo dân gian, những người chết đói lâu ngày không thể ăn ngay cơm bánh vì có thể gây nguy hiểm, giống như thảm cảnh đói kém năm Ất Dậu. Do đó, người xưa thường nấu cháo loãng, đổ ra phản, mở cửa cho người đói vào liếm cháo, giúp họ dịu đi cơn đói rồi từ từ mới ăn được thức ăn đặc hơn.
Từ đó xuất hiện cụm từ "ăn cháo lá đa": người ta dùng lá đa xếp thành phễu, cắm nhang, đổ cháo và đặt dưới đất quanh đàn cúng để hiến tặng cho các vong hồn cô đơn.
1. Ý nghĩa của cúng cháo lá đa
Cúng cháo là hành động bố thí — hiến tặng những gì mình đang thọ dụng. Vì người Việt sử dụng lúa gạo là chính, nên cháo trở thành vật phẩm cúng dường trung tâm, ngoài ra còn có bánh, cơm, canh...
Cháo lá đa là một hình thức cúng đơn giản tượng trưng cho lòng từ bi đối với các vong linh lang thang đói khổ. Cháo lá đa là lễ cúng thể hiện sự quan tâm và lòng thành kính đối với những linh hồn không có nơi nương tựa, không được cúng tế đầy đủ. Mục đích của cúng cháo lá đa là giúp vong linh vơi bớt nỗi khổ và nhận được sự an ủi trong cảnh khổ sở.
2. Cúng cháo lá đa vào dịp lễ cúng cô hồn
Cháo lá đa thường được cúng vào những dịp lễ cúng cô hồn, khi mọi người nhớ đến những linh hồn không được cúng tế đầy đủ trong năm. Lễ cúng cô hồn diễn ra vào các dịp như tháng Bảy âm lịch, khi những vong linh lang thang được tưởng nhớ và giúp đỡ qua các hình thức cúng lễ bao gồm cả cúng cháo lá đa.
3. Quan niệm về "cháo lá đa" và câu chuyện truyền thuyết
Có quan niệm liên quan đến "cháo lá đa" xuất phát từ câu chuyện truyền thuyết về bà đa và bà mít. Theo câu chuyện bà đa không được vào chùa để cúng dường mà chỉ có thể cúng bên ngoài. Do đó cháo lá đa trở thành món cúng dành riêng cho những linh hồn không có căn cơ, không được cúng lễ đầy đủ và chỉ có thể nhận những lễ vật đơn giản như vậy.
4. Lý do cúng cô hồn không cần cúng cao lương mỹ vị cho linh hồn không nơi nương tựa
Trong quan niệm, cúng cháo lá đa mang ý nghĩa giúp đỡ những linh hồn không nơi nương tựa những vong linh không được cúng tế đầy đủ. Vì vậy cúng các món ăn cao lương mỹ vị không phải là cần thiết. Những món ăn đơn giản như cháo lá đa thể hiện sự thành kính và tấm lòng từ bi đối với những linh hồn lang thang. Điều quan trọng là lòng thành và sự quan tâm không phải vật chất.
Cúng cháo lá đa không chỉ là việc cung cấp thức ăn cho vong linh mà còn là hành động thể hiện lòng từ bi sự chia sẻ và giúp đỡ đối với những linh hồn lang thang không có người cúng tế là biểu tượng của lòng nhân ái của sự quan tâm đến những linh hồn kém may mắn và là một phần không thể thiếu trong các nghi thức cúng lễ của người dân.