2. Tín ngưỡng thờ thần làng
| Chủ Đề | Nội Dung |
|---|---|
| Số Lượng và Loại Thành Hoàng | Mỗi làng thường có một vị Thành Hoàng, nhưng có nơi thờ nhiều vị (2-3 vị), hoặc nhiều làng thờ chung một vị. |
| Ví dụ về thờ nhiều vị | - Làng Bình Đà (Hà Nội): Thờ hai vị: Lạc Long Quân và Linh Lang Đại Vương. |
| - Làng Bút Tháp (Bắc Ninh): Thờ Lê Văn Thịnh. | |
| Làng thờ chung một Thành Hoàng | Các làng thờ chung một Thành Hoàng thường “kết chạ” – thiết lập mối quan hệ thân thiết, với các tục lệ như: đón rước, trả anh trả em, giao lưu giữa các làng. |
3. Phân loại thần trong tín ngưỡng làng xã
Theo PGS. Nguyễn Duy Hinh, các thần được thờ gồm:
| Loại Thần | Mô Tả |
|---|---|
| Thiên thần (thần tự nhiên) | Thần gắn liền với các hiện tượng tự nhiên, như thần núi, thần sông, bảo vệ thiên nhiên và các yếu tố tự nhiên trong đời sống con người. |
| Nhân thần (người có công, sau được thần hóa) | Những người có công lớn với đất nước hoặc cộng đồng, sau khi qua đời, được tôn thờ và thần hóa. Ví dụ: |
| - Trần Hưng Đạo: Anh hùng dân tộc, tướng quân nổi tiếng trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên. | |
| - Hai Bà Trưng: Hai nữ anh hùng lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại ách đô hộ của Trung Quốc. | |
| Thần tôn giáo | Các vị sư đắc đạo, sau khi qua đời, được phong thần và được tôn thờ tại các chùa. Ví dụ: |
| - Từ Đạo Hạnh: Một thiền sư nổi tiếng tại chùa Thầy (Hà Nội), được phong là thần sau khi qua đời. | |
| - Không Lộ Thiền Sư: Một thiền sư nổi tiếng tại chùa Keo (Thái Bình), được phong thần sau khi đắc đạo. | |
| - Giác Hải Thiền Sư: Thiền sư nổi tiếng tại chùa Cổ Lễ (Nam Định), được phong thần sau khi đắc đạo. |
4. Sự khác biệt giữa "Thành Hoàng" và "Thần Hoàng"
-
Từ “Thành Hoàng” là đúng theo văn bản chữ Hán cổ.
-
Dân gian một số nơi dùng sai thành “Thần Hoàng”, dẫn đến nhầm lẫn.
-
Thành Hoàng được thờ ở đình làng; đôi khi cũng thờ ở chùa theo mô típ “tiền thần hậu Phật”.
5. Phân cấp các vị thần dưới thời phong kiến
| Loại Thần | Mô Tả |
|---|---|
| Thượng đẳng thần | Là những thiên thần có công giúp vua, giúp nước. Đây là các vị thần có vai trò quan trọng, bảo vệ đất nước và nhân dân. |
| Trung đẳng thần | Là những người có công khai khẩn, lập ấp, hoặc có danh tiếng linh thiêng. Những người này được tôn vinh vì đóng góp lớn cho cộng đồng. |
| Hạ đẳng thần | Là những thần không rõ công trạng, nhưng vẫn được dân làng tôn kính. Các thần này thường có vai trò trong đời sống tâm linh hàng ngày. |
| Tà thần, yêu thần | Là những thần không được nhà nước công nhận, thường là các vị thần có tính chất không chính thống. Ví dụ: |
| - Thần ăn xin: Thần không có công trạng rõ ràng, thường được gắn với sự khổ cực, nghèo đói. | |
| - Thần chết bất đắc kỳ tử: Thần gắn liền với cái chết hoặc những sự kiện không may mắn, thường không được thừa nhận chính thức. |
6. Thành Hoàng và các câu chuyện huyền thoại
| Chủ Đề | Mô Tả |
|---|---|
| Mô típ của Thần tích | Thần tích thường có một mô típ chung, bao gồm các yếu tố sau: |
| 1. Hoàn cảnh đặc biệt khi sinh ra | Nhân vật thường sinh ra trong hoàn cảnh đặc biệt, như có ánh sáng lạ, giấc mộng thần kỳ, hoặc dấu hiệu siêu nhiên từ khi còn nhỏ. |
| 2. Tài năng xuất chúng | Nhân vật có tài năng đặc biệt từ nhỏ, nổi bật trong xã hội, và sau đó lập công lớn với dân, với nước. |
| 3. Sau khi mất | Sau khi qua đời, nhân vật được dân thờ phụng, tưởng nhớ và phong làm Thành Hoàng, vị thần bảo vệ làng, bảo vệ dân tộc. |
| 4. Yếu tố kỳ ảo | Những yếu tố kỳ ảo thường xuất hiện trong thần tích, giống như các hình ảnh thần tiên trong Đạo giáo: xuất hiện, hóa phép, di chuyển qua thời gian và không gian, giúp dân cứu nước. |
7. Một số ví dụ tiêu biểu
| Vị Thần / Thành Hoàng | Mô Tả |
|---|---|
| Thần quý Minh | - Nguồn gốc: Từ làng Đông Xá, gốc là hai anh em nhân đức được thần dẫn lên núi thu tinh. |
| - Sau này, hai anh em sinh ra Quý Công, người có phép thần kỳ. | |
| - Phép thần kỳ: Quý Công có khả năng kỳ diệu, được dân làng thờ phụng vì công lao giúp đỡ cộng đồng và đất nước. | |
| Phó bảng Hoàng Mộc | - Nguyên nhân thờ cúng: Dân làng mời ông làm Thành Hoàng khi làng gặp tai họa. |
| - Vai trò: Là một vị thần bảo vệ làng, giúp dân vượt qua khó khăn và tai ương. | |
| Nguyễn Đình Cật (Vĩnh Yên) | - Hiện tượng kỳ lạ: Mỗi lần ông đi qua đình, ngai thờ lại đổ, điều này khiến dân làng cảm nhận sự linh thiêng. |
| - Thờ cúng: Sau đó, dân làng thờ ông làm Thành Hoàng vì sự linh thiêng và công đức của ông. |
8. Các trường hợp đặc biệt
| Vị Thần / Thành Hoàng | Mô Tả |
|---|---|
| Làng Vị Khê (Nam Định) | - Vị Thần: Hổ Mang Đại Vương |
| - Lý do thờ cúng: Thờ một loài rắn, Hổ Mang Đại Vương, được tôn thờ như Thành Hoàng, thể hiện sự kính trọng đối với loài vật này trong tín ngưỡng của cộng đồng. | |
| Kinh Hạ (Hà Tĩnh) | - Vị Thần: Thần Rắn |
| - Lý do thờ cúng: Thờ thần rắn, loài vật có sức mạnh và linh thiêng trong tín ngưỡng dân gian, đặc biệt ở những nơi có truyền thống thờ vật linh thiêng. | |
| Nam Bộ | - Phong sắc thần: Một số làng ở Nam Bộ có trường hợp xin sắc phong thần qua đơn và nộp tiền (một đồng bạc hoặc một mâm lễ). |
| Làng Thái Bình | - Trường hợp đặc biệt: Làng này từng mời ông công sứ Pháp làm Thành Hoàng, nhưng ông từ chối, thể hiện sự giao thoa giữa văn hóa dân gian và ảnh hưởng của thực dân Pháp. |
Cách lựa chọn tượng Phật để thờ
Sơn son thếp vàng cho nhà thờ ở Hưng Yên
9. Thành Hoàng và mối liên kết cộng đồng
-
Là biểu tượng gắn kết cộng đồng làng xã – giống như thờ tổ tiên trong gia đình.
-
Phản ánh truyền thống “uống nước nhớ nguồn” – thờ người có công với làng, với nước.
BÀN THỜ CANH NẬU - BÀN THỜ SANG TRỌNG ĐẲNG CẤP, THIẾT KẾ SÁNG TẠO DẪN ĐẦU XU HƯỚNG THỊ TRƯỜNG
Điện Thoại: 0936 32 08 32 - 0987 152 648
Website: vach-ngan.com
Email: [email protected]
Xưởng Sản Xuất: thôn 3, Canh Nậu, Thạch Thất, Hà Nội
