Bức hoành phi khắc bốn chữ 世篤忠貞 (Thế Đốc Trung Trinh) hay còn viết là 世笃忠贞, là một tác phẩm mang giá trị tinh thần sâu sắc, thường được treo trong từ đường, nhà thờ tổ hoặc không gian thờ tự của các dòng họ. Đây không chỉ là một vật trang trí tâm linh mà còn là một lời răn dạy, một tuyên ngôn đạo đức truyền đời.
Hoành phi thờ Thế- Đốc- Trung- Trinh có thể hiểu theo nhiều lớp nghĩa.
- “Thế đốc” (世篤) nghĩa là đời đời đôn hậu, chỉ sự kế thừa đạo nghĩa và lòng nhân ái qua nhiều thế hệ.
- “Trung trinh” (忠貞) nghĩa là trung thực, kiên định, ngay thẳng và trong sạch, biểu trưng cho phẩm chất trung nghĩa, chính trực, không đổi thay trước thời thế.
- Ghép lại, “Thế đốc trung trinh” có thể hiểu là “Sự trung hậu, kiên trung được duy trì qua các thế hệ”, hay “Đời đời giữ lòng trung nghĩa và đôn hậu”.
Ý nghĩa diễn giải như một bài học đạo đức thấm đẫm nhân nghĩa Nho giáo, nhắc nhở con cháu rằng đạo làm người gốc ở trung tín và đôn hậu, có như thế thì gia phong mới vững, danh tộc mới sáng.
Câu thơ đối xứng thường đi kèm với tinh thần ấy là:
“Trinh khí ngàn thu truyền hậu thế,
Trung tâm muôn đời rạng gia phong.”
Đây chính là tinh thần cốt lõi của văn hóa gia tộc Việt Nam, nơi việc “tu thân – tề gia” luôn được đặt lên hàng đầu.
Bên cạnh hoành phi, một cặp câu đối thường xuất hiện trong cùng không gian thờ ghi:
北斗耀宸光禁柳庭楓方寸地；
西程饒眼福雪山冰海陸離天。
Tạm dịch: “Sao Bắc Đẩu tỏa sáng rực rỡ, che khuất những cành liễu và cây phong nơi sân thánh; đường về phía Tây mở ra cảnh phúc đầy mắt, núi tuyết, biển băng, trời đất rực rỡ muôn màu.”
Hai câu này mang hình ảnh ẩn dụ của ánh sáng trung chính và tầm nhìn rộng mở, phản chiếu tinh thần trung hậu, quang minh mà bức hoành phi “Thế Đốc Trung Trinh” muốn gửi gắm.
Theo quan điểm thư pháp, chữ 笃 (đốc) ở đây mang nghĩa đôn hậu, chân thành, biểu hiện tâm thế xử thế bao dung mà kiên định. Toàn bộ hoành phi không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật cổ, mà còn là biểu tượng cho đạo lý nhân nghĩa, trung tín và lòng nhân hậu truyền đời của gia tộc Việt.
