coi ngày giờ chôn cất người chết không được xem là điều quá quan trọng. Theo giáo lý Phật, cuộc sống và cái chết là những sự kiện tạm thời, nằm trong quy luật sinh – lão – bệnh – tử vốn là phần tất yếu của nhân quả. Vì vậy, thay vì tập trung vào chọn ngày giờ cụ thể để chôn cất, Phật giáo nhấn mạnh sống đúng đắn, có ý nghĩa và chuẩn bị tâm linh cho kiếp sống tiếp theo.
Phật giáo và nghi thức chôn cất
Dù vậy, nhiều gia đình vẫn kết hợp những tín ngưỡng dân gian và địa phương khi lựa chọn ngày giờ an táng thường dựa trên các yếu tố như tuổi tác, giờ sinh, hay các điều kiêng kỵ nhằm đảm bảo sự an lành cho người đã khuất cũng như gia đình. Tuy nhiên, tất cả đều tùy duyên, linh hoạt theo điều kiện và hoàn cảnh thực tế của gia đình. Phật giáo không đặt nặng phải tuân thủ nghi thức chôn cất một cách cứng nhắc mà hướng đến sự hợp lý, phù hợp với tình hình thực tế giúp gia đình bớt lo lắng và giữ tâm an.
Tại sao lại đặt gạo vào trong miệng người mất có tác dụng gì không?
Đặt gạo vào miệng người mất đã xuất hiện từ lâu và mang nhiều cách hiểu khác nhau tùy theo từng vùng miền. Một trong những nguồn gốc được nhắc đến là câu chuyện lịch sử về Khổng Minh. Khi Khổng Minh sắp qua đời, ông dặn binh lính đặt bảy hạt gạo vào miệng, để khi Tư Mã Ý quan sát thiên văn, ngôi sao chiếu mệnh của ông không bị rơi, khiến kẻ địch tưởng ông còn sống và không tiến quân. Từ đó, người đời sau học theo với ý niệm giữ tướng tinh, hay giữ cho “ngôi sao chiếu mệnh” của người mất không rơi rụng. Ngoài lý giải về tín ngưỡng, còn có cách giải thích mang tính sinh học. Khi con người qua đời, cơ thể lạnh dần từ bụng lên đầu, và ký sinh trùng như giun sán trong ruột có thể bò ra ngoài qua miệng. Vì vậy, nhiều địa phương đặt gạo, bột khô hoặc thính vào miệng người mất nhằm giữ thi thể sạch sẽ, hạn chế sinh vật bò ra ngoài lưu truyền lâu đời còn được thực hiện theo tập quán truyền thống hoặc quan niệm riêng của từng gia đình, từng vùng. Có nơi bỏ đồng xu để giữ miệng khép, có gia đình khá giả bỏ vàng bạc, thậm chí một số địa phương còn đặt quân bài tổ tôm trong quan tài hoặc quanh thi hài, coi đó là nghi thức riêng nhằm tôn trọng người đã khuất.
Sự linh hoạt trong chôn cất
Đặc biệt trong những tình huống khó khăn như đại dịch COVID-19, nhiều nghi lễ đã phải thay đổi hoặc thậm chí bỏ qua do điều kiện thực tế không cho phép là minh chứng cho sự linh động của Phật giáo trong tổ chức lễ tang và chọn ngày giờ chôn cất, luôn ưu tiên sự an toàn và phù hợp với hoàn cảnh hiện tại.
Phật giáo khuyến khích mỗi gia đình lựa chọn cách tổ chức lễ tang một cách phù hợp với hoàn cảnh và tín ngưỡng riêng của mình quan trọng nhất là gia đình cảm thấy an tâm trong quá trình thực hiện, không phải chịu áp lực từ phải tuân thủ nghi thức hay ngày giờ chôn cất một cách nghiêm ngặt.
