Thân thế và xuất thân

Đệ Nhị Vương Cô là con gái của Hưng Đạo Đại Vương và Vương phu nhân. Một truyền thuyết kể rằng Vương phu nhân đã nằm mơ thấy một vì sao rơi xuống và một con rồng ấp bên mình sau đó mang thai Đệ Nhị Vương Cô vào năm Bính Thìn. Cô là con gái ruột của Hưng Đạo Vương nhưng sau này phải trở thành nghĩa nữ lấy người trong hoàng tộc để bảo vệ ngai vàng. Vì thế cô đã kết hôn với Phạm Ngũ Lão một danh tướng nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam.

Vai trò và sự nghiệp

Đệ Nhị Vương Cô không chỉ nổi tiếng vì là con gái của Hưng Đạo Vương mà còn vì sự dũng cảm và trung thành của mình. Cô đã đồng hành cùng cha và các anh hùng trong những trận chiến bảo vệ đất nước chiến đấu chống lại giặc Nguyên Mông. Theo sử sách cô có dáng vẻ thanh thoát giọng nói dịu dàng nhưng khi ra trận lại tỏ ra dũng mãnh không kém gì các nam tướng. Cô được dân gian tôn kính và thờ phụng rộng rãi. Thậm chí nhiều người dân cho rằng cô có thần tích và có khả năng cứu giúp dân chúng trong những lúc khó khăn.

Tín ngưỡng và thờ cúng

Đệ Nhị Vương Cô thường được thờ tại các đền phủ đặc biệt là trong hệ thống tín ngưỡng Tứ Phủ. Khi thờ cúng cô những người hầu thường mặc trang phục màu vàng một màu sắc đặc trưng trong tín ngưỡng Đệ Nhị Vương Cô. Một số nơi còn mặc áo xanh nhưng màu vàng vẫn là màu sắc truyền thống. Cô còn được cho là có sức mạnh thần thánh giúp đỡ dân lành trong những lúc hoạn nạn.

Phép thuật và lễ hội

Ngoài việc thờ cúng Đệ Nhị Vương Cô còn được gắn liền với các nghi lễ và phép thuật trong các buổi lễ hội. Một trong những phép đặc trưng là "Xin lĩnh" trong đó người hầu sẽ dùng hai chiếc kim đâm vào hai bên má và xoắn lại. Đây là một hành động mang tính biểu tượng thể hiện sự cống hiến và sự hiếu thảo của những người tham gia nghi lễ.

Ngày lễ của cô thường rơi vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch được coi là ngày để tưởng nhớ và thờ cúng cô. Các nghi lễ thường đi kèm với những bài văn chầu thể hiện sự tôn kính đối với Vương Cô và cầu nguyện cho đất nước thịnh vượng.

Tình cảm và tôn vinh

Cô không chỉ được tôn vinh qua các nghi lễ mà còn trong lòng người dân vì đức tính trung kiên và sự hiếu thảo. Một trong những câu văn thường được hát trong các nghi lễ: "Đệ Nhị Vương Cô con gái của Hưng Đạo Vương một đời hiếu thảo dũng cảm bảo vệ đất nước và giúp đỡ dân lành."

Bản văn Vương Cô Đệ Nhị 

Bản văn Cô Đôi nhà Trần số 1

Thỉnh

Danh xưng là Đại Hoàng Vương Cô Đôi
Cô là người thông minh ngay thẳng sửa đổi thế gian.

Dọc

Kim chi ngọc diệp rõ nét
Thái sư quyền lực ảnh hưởng rộng khắp
Hoa lan thơm ngát trong nhà
Cành ngọc mặn mà lá xanh bền vững
Chốn thiên thanh thường khấn nguyện
Lòng trời thương dân yêu thương họ
Mộng chiêm bao bỗng thành sự thật
Hai ngôi sao xa lạ hội tụ trong giấc mơ.

Khai quang

Gương mặt xinh đẹp kỳ diệu muôn phần
Ánh sáng tỏa sáng chứng minh duyên phận
Ta đã dâng cúng lễ vật
Trang phục kim hoàng gần kề
Phật thánh chúa thiên vương đồng lòng.

Cờn

Cánh bút ngọc lấp lánh chữ viết
Động đào hé mở hai tiên xuất hiện
Kêu gọi cho xứng đáng công sinh thành
Một năm qua đi thời gian dần trôi
Xuân đến lá thu bay nhẹ
Trăng tròn thông suốt như những ngày sáng
Đức thái hậu ban tên mỹ miều
Cô Khuyên Thanh Đại Hoàng cô đứng thứ hai.

Thủa xưa

Ngày xưa có giặc Phạm Nhan
Cô Đôi ra tay dẹp loạn bảo vệ đất nước
Thời gian ấy đất nước thịnh vượng trở lại
Trong triều đình tìm kiếm vị chính phi
Thái sư bày tỏ lòng kính trọng
Dâng lên mỹ nữ tên Khuyên Thanh
Đức phượng loan duyên lành trọn vẹn
Ngôi hoàng hậu quyền cai trị muôn dân
Nhân dân mừng rỡ khi có Mẫu Nghi.

Bản văn Cô Đôi nhà Trần số 2

Trên núi cao gió cuốn mạnh
Đỉnh Dược Sơn mây cuồn cuộn như rồng
Lâu đài chính cung uy nghiêm
Hoa đào nở rộ non xanh đẹp như tranh.

Vương phi mộng

Vương phi thấy sao rơi lấp lánh
Năm Nhâm Tí truyền thuyết vẫn còn
Trong giấc mơ thấy rồng
Hai con rồng vờn quanh bên cạnh.

Sự kỳ diệu

Vương phi cảm thấy tâm trí thay đổi
Một điềm lạ xuất hiện trong mộng
Tháng năm đầy trăng sinh linh kỳ lạ
Cô đệ nhị ra đời sao thật khác thường.

Vua hỏi Ngũ Lão

Vua hỏi Ngũ Lão về việc kết duyên
Mối duyên lành đạo quân vương vẹn toàn
Tiệc đá vàng giữa sông ngòi
Một gia đình vinh quang đất nước yên bình.

Sự chuyển động trong mây

Đột nhiên mây vần vũ gió chuyển động
Trở lại về nơi ngự trị thiên thai
Có lần ngự lâu đài
Mày ngài như phượng hoàng thần thánh.

Chuyến hành trình

Có lần lên Vạn An Kiếp Bạc
Về Tức Mặc Thiên Trường kinh hồn
Ô Mã mất vía Phạm Nhan tự nộp mình.

Ngự chốn thiên đình

Có lần lên chốn thiên đình
Độ lượng với đệ tử làm tôi trung
Vương cô đệ nhị ai sánh
Ra vào coi sóc quân trung đêm ngày.

Vẻ đẹp thanh tú

Vẻ đẹp thanh tú ngọc đúc tinh tế
Tư trời ngay thẳng đoan trang
Gương soi khéo léo dịu dàng
Tóc mây mềm mại khăn thắt ngang đầu.

Vẻ kiều diễm

Vẻ đẹp kiều diễm nhan sắc không tỳ vết
Đôi mắt tinh anh soi rõ thế gian
Áo thêu màu sắc xanh vàng
Lá non thắm tươi hoa chưa nở kịp.

Ngẫm về thế gian

Ngẫm lại trần thế bao người khổ cực
Đức ngự đồng cứu giúp nhân sinh
Vương cô như thánh thần
Cầm cân đo đếm vương mẫu cân bằng.

Chốn cung đình

Trong cung ngọc hương đăng sáng rực
Ngoài điện vàng nguy nga cao quý
Thỉnh mời đệ nhị Vương cô
Ngày đêm thờ phụng chân tâm bằng hương khói.

Bản văn Cô Đôi nhà Trần số 3

Gió cuốn trên ngàn tía mạnh mẽ
Đỉnh núi xanh mây lồng cuộn tròn
Triều đình lúc ấy đang thịnh vượng
Vua tôi cùng đất nước mây rồng gắn kết.

Đức đại vương

Trời sinh Đức đại vương giúp trị
Gia nguyên thần linh bảo vệ
Phong trào thay đổi mạnh mẽ
Ngoài biên phủ cũng được sửa sang.

Cây cối tươi đẹp

Cây sâm vàng lá ngọc bóng rợp
Giòng suối kỳ hoa nở đua tươi
Nhà chung đỉnh trâm anh sáng ngời
Đông xuân đến tươi đẹp như ngày mới.

Tiên giáng trần

Tiên bồng đảo xuống vui vẻ
Phật Quan Âm giáng thế giúp đỡ
Giấc mơ đêm xuân bừng sáng
Sao sa báo hiệu thần thánh hạ sinh.

Hoa nở rộ

Hoa đua nhau nở sắc màu tươi đẹp
Đóa hải đường bừng nở trong chiều xuân
Dáng dấp đài các thanh thoát
Ngọc vàng đúc không thể khác biệt.

Trời đất đoan trang

Tư trời thẳng thắn đức độ rõ ràng
Việc khuê môn gia đình yên ổn
Nữ tì thấu hiểu khoa danh
Sách vàng ngọc quý ghi lại trong cung.

Vương phụ ban lệnh

Vương phụ ban lệnh bệ rồng vâng chiếu
Tiễn giặc ban kiếm cờ vẫy giòn giã
Thay trâm thoa cung tên sẵn sàng
Giúp nước an định chu toàn công việc.

So sánh với nương tử

So sánh với nương tử đường nghiêu xưa
Đội ơn trời sáng sớm trên tử điện
Trâm anh nếp cũ lâu đài xưa
Nền nhân cửa tướng khác biệt.

Đức thánh nữ

Đức thánh nữ vào cung cấm
Lụa vàng thơm ngát giúp đất nước
Chu toàn trị quốc an bang
Lập công lớn trừng phạt kẻ có tội.

Đức nghĩa nữ

Đức nghĩa nữ yêu thích quyền quý
Tước phu nhân ngôi vị cao
Bia ghi công lao vinh danh
Chung đỉnh gia đình công sức dồi dào.

Phong tiên

Khôn đức đầy đủ trinh thục vẹn toàn
Giá đành nhường lại kim ốc
Phong tiên sớm đội ơn trời
Trâm anh nếp cũ lâu đài xưa.

Trên tử điện

Trên tử điện sáng trưa chầu trực
Áo cẩm bào hương thơm ngát
Lầu hán cung đường nghiêm trang
Hương khác lạ tỏa ngát không đâu sánh.

Độ sức khỏe

Đưa ra sáu phép gần xa đều khỏe mạnh
Muôn dân sống lâu tài lộc dồi dào
Mây cuốn mây đưa một màu
Ngày Nghiêu tháng Thuấn thiên thời đất lợi.

Thần thông

Mới ra uy lực trí thần thông
Lưới sa cá nước mây rồng
Một nửa bích thủy một nửa ngân hà.

Thét tiếng tà linh

Thét một tiếng tà linh sợ chạy
Phép của hai cô lừng lẫy vân tiêu
Đông liễu tây đào ra vào khắp nơi
Đảm đang lo toan trăm việc.

Ngàn thu

Ngàn thu khói nhang nghi ngút bay
Chín rồng chầu giọt nước vơi
Lúc lên trời lúc xuống đất
Gươm vàng sắc bén rạch đôi sơn hà.

Quế lan phù trợ

Quế lan xanh ra tay giúp đỡ
Quyền lực mạnh mẽ trào dâng
Xe loan chảy mây rồng đưa lên
Giúp đỡ đức ông phù trợ.

Giang sơn vững chắc

Giang sơn gánh nhẹ hai vai
Gươm thiêng rạch chín sông
Hương thơm đến tận cửu trùng
Xích lâu tỏa ngát mãi không ngừng.

Vào chốn lầu

Khác với trốn lầu tần quán sở
Gửi vào nơi sử ngũ kinh
Bút hoa ghi rõ rành rành
Hương thơm vô tận phúc lành đầy đủ.

Cầu nguyện

Người thành tâm tấu đối cung thờ
Khấn cầu mong muốn con cái
Không phải giống Phạm Nhan
Hay quân tàn ác yêu ma quấy phá.

Ba tòa soi xét

Trên tấu đối ba tòa sáng rõ
Hai cô phép lạ uy linh mạnh mẽ
Muôn người hết bệnh tan tành
Nam thanh nữ tú lành lặn khôn ngoan.

Giống mã nhi bất nghĩa

Giống mã nhi bất nghĩa
Loài tàn sát cường bạo
Phong trần lưỡi gươm vàng tuốt ra
Loài yêu ma quái quên đi.

Trốn thiên thai

Trốn vào thiên thai quỷ phục
Xuống miền địa ngục thần kinh
Hai cô uy linh thần thánh
Kẻ lên chướng người về cung hoa.

Chầu thánh bà

Lên điện thánh bà tấu đối
Về chầu thánh phụ quỳ thưa
Triều nghiêm ngặt khoan dung
Chơi địa phủ chốn thiên đình.

Tiếng thét

Thét một tiếng tà linh sợ hãi
Phép của hai cô tài năng vô biên
Biến hình tàng hình trăm chiều
Yêu ma sợ hãi vào thanh tịnh.

Thét tiếng quỷ phục

Thét tiếng quỷ phục thần kinh lo sợ
Hai cô giáng phúc lưu ân
Cát đằng duyên hợp tấn tần
Các miền đệ tử cùng chung bước.

Khấn cầu trong miếu

Người đến thờ cầu nguyện tại đền
Ra vào lĩnh chiếu đổi gươm
Đêm về thiết lập tĩnh đường
Bái lạy trước hương lô khẩn cầu.

Sống lâu trường thọ

Mong sống lâu trăm năm
Lợi lộc tài phúc đầy đủ
Lòng thành khấn bái
Quỳ trước hương lô khẩn cầu.

Sớm khuya tam chắp
Ngàn năm hưởng thọ trời đất ban.

Kết luận:

Đệ Nhị Vương Cô Trần Thị Tính là một trong những nhân vật vĩ đại trong lịch sử và tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Cô không chỉ là con gái của Hưng Đạo Vương mà còn là biểu tượng của sự dũng cảm trung kiên và hiếu thảo. Sự tôn kính và thờ phụng cô trong cộng đồng vẫn được duy trì đến ngày nay chứng minh sự vĩ đại và ảnh hưởng của cô trong lòng người dân.

bàn thờ Đệ Nhị Vương Cô