Kiêng con rể đi tảo mộ nhà vợ là tập tục còn tồn tại, đặc biệt ở các vùng quê Việt Nam là sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, khi nhiều quan niệm xưa cũ vẫn ảnh hưởng sâu sắc đến cách thức sinh hoạt văn hóa và tín ngưỡng. Tuy nhiên với tư tưởng bình đẳng dần thay đổi cái nhìn này, cho rằng con dâu, con rể đều có quyền và nghĩa vụ như nhau trong thờ cúng và chăm sóc gia đình.
1. Tư tưởng trọng nam khinh nữ
Trong xã hội Á Đông xưa, đặc biệt là ở Việt Nam, quan niệm trọng nam khinh nữ đã ăn sâu vào tâm thức nhiều thế hệ. Con trai được coi là người kế tục gia đình, giữ gìn dòng tộc và gia phong. Con gái sau khi kết hôn được xem là đã “ra đi”, trở thành thành viên của gia đình chồng. Vì vậy con rể dù sống trong gia đình vợ cũng bị coi là “khách” chứ không phải “chủ”. Do đó để con rể tham gia vào các nghi lễ thờ cúng hoặc đi tảo mộ nhà vợ bị xem là không phù hợp với tập tục truyền thống.
2. Nỗi lo sợ “phàm tục” và áp lực xã hội
Một nguyên nhân khác khiến người ta kiêng kỵ con rể đi tảo mộ nhà vợ là do sợ bị người ngoài đánh giá, dị nghị. Con rể thực hiện nghi lễ này đôi khi bị hiểu là gia đình nhà vợ không có con trai hoặc không có người kế thừa, tạo áp lực tâm lý cho cả gia đình và con rể. Các nghi lễ quan trọng chỉ thuộc quyền con trai trong gia đình, vì thế con rể tham gia sẽ khiến gia đình bị đánh giá thiếu “đầy đủ” về mặt phong tục.
3. Quan điểm hiện đại về bình đẳng và vai trò của con rể
Khi xã hội ngày càng phát triển và bình đẳng giới được khẳng định, nhiều gia đình đã có cái nhìn thoáng hơn về vai trò của con dâu, con rể trong gia đình. Quan niệm không phân biệt con trai hay con rể trong thờ cúng và viếng mộ đang dần được chấp nhận rộng rãi. Con rể được xem như một thành viên quan trọng có trách nhiệm và nghĩa vụ như con trai trong giữ gìn truyền thống, thờ cúng tổ tiên và chăm sóc gia đình.
4. Sự thay đổi thói quen và quan niệm xã hội
Mặc dù vẫn còn một số gia đình duy trì tập tục kiêng con rể đi tảo mộ nhà vợ nhưng xu hướng là sự thay đổi tích cực trong nhận thức và hành động. Người ta dần xóa bỏ những rào cản dựa trên định kiến về giới tính và quan niệm lỗi thời. Công nhận bình đẳng giữa các thành viên trong gia đình, không phân biệt con trai, con gái hay con rể giúp gắn kết các thế hệ, xây dựng gia đình hòa thuận và giữ gìn truyền thống tốt đẹp một cách bền vững hơn.
