Vì sao bộ 3 này được gọi là “Tam sự”?
Tên gọi “Tam sự” xuất phát từ cấu trúc gồm ba vật dụng phục vụ cho dâng hương và đốt trầm. Ba món được sắp xếp cân đối trước bàn thờ, thể hiện sự cân bằng giữa Thiên – Địa – Nhân, đồng thời cũng là biểu tượng của sự hòa hợp và trang nghiêm trong không gian thờ tự.
Có phải hiện nay người ta vẫn giữ nguyên cách bày Tam sự như xưa?
Không hẳn vậy. Ngày nay, nhiều gia đình đã có sự thay đổi trong cách bày biện bàn thờ. Thông thường, họ chỉ đặt một đỉnh hương ở giữa và hai cây đèn nến hai bên, rồi cũng gọi chung là Tam sự. Tuy nhiên, không hoàn toàn đúng theo truyền thống xưa. Theo các cụ thời trước, Tam sự thật sự phải gồm Hạp hương, Lư hương và Ống hương, chứ không phải đỉnh và hai cây nến như cách hiểu hiện đại.
Vậy thêm hai hạc chầu vào thì có được gọi là “Ngũ sự” không?
Nhiều người hiện nay cho rằng, khi thêm hai hạc chầu hai bên đỉnh hương thì gọi là Ngũ sự, cũng không đúng hoàn toàn với quan niệm cổ truyền. Theo quan điểm xưa, bộ Ngũ sự phải dựa trên nguyên tắc ngũ hành và lễ nghi chuẩn mực, chứ không chỉ đơn giản là cộng thêm hai món đồ trang trí. Tự ý thay đổi cách gọi khiến ý nghĩa nguyên bản bị sai lệch và làm mất đi tinh thần của nét văn hóa thờ cúng truyền thống.
Những chi tiết nhỏ như đũa, xẻng hay hạp hương có ý nghĩa gì trong bộ Tam sự?
Từng món trong bộ Tam sự đều có vai trò và biểu tượng riêng: Đôi đũa và xẻng xúc trầm thể hiện sự tinh tế, sạch sẽ, giúp dâng hương được thực hiện đúng lễ, không phạm sự uế tạp.
- Hạp hương có nắp đậy, thường có con nghê chạm khắc ở trên, mang ý nghĩa canh giữ linh khí, tránh tà khí xâm nhập nơi thờ tự.
- Lư hương (đỉnh) là trung tâm, nơi hương trầm tỏa ra, giúp thanh lọc không gian, kết nối cõi âm – dương.
Chính nhờ sự kết hợp của ba món này mà bộ Tam sự được xem là chuẩn mực cho sự tôn nghiêm và trang trọng trong thờ cúng.
Vì sao nhiều người nhầm lẫn giữa Tam sự truyền thống và Tam sự hiện đại?
Sự thay đổi về không gian sống và quan niệm thờ cúng khiến nhiều gia đình rút gọn hoặc giản lược các vật phẩm trên bàn thờ. Từ đó, khái niệm “Tam sự” bị hiểu sai lệch, chỉ còn lại “một đỉnh và hai cây nến”. Điều này xuất phát từ thói quen hiện đại hóa không gian thờ, nhưng nếu xét theo văn hóa cổ truyền, đó không phải là bộ Tam sự đúng nghĩa.
Cách nhận biết bộ Tam sự đúng chuẩn là gì?
Một bộ Tam sự chuẩn thường gồm:
- Hạp hương có nắp đậy, trang trí tinh xảo, thường có hình nghê hoặc rồng.
- Lư hương (đỉnh) đặt giữa, có thể có nắp hoặc không, dùng đốt trầm.
- Ống hương đặt bên cạnh, bên trong có đôi đũa và xẻng xúc trầm.
Khi đủ ba món này, mới được xem là một bộ Tam sự hoàn chỉnh, đúng với truyền thống thờ cúng của người xưa.
