Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn hay còn được gọi thân thương với cái tên Đức Thánh Trần là vị tướng vĩ đại, một nhà quân sự tài ba của dân tộc Việt Nam. Không chỉ là một người anh hùng trong lịch sử, Đức Thánh Trần còn là một biểu tượng của tín ngưỡng dân gian và được tôn thờ như một vị thánh trong lòng nhân dân. Trong suốt nhiều năm qua, rất nhiều nghiên cứu và sách vở đã đề cập đến cuộc đời và sự nghiệp của Hưng Đạo Vương. Ông không chỉ là tướng lĩnh xuất sắc trong các cuộc chiến bảo vệ đất nước mà còn là một hình mẫu về đạo đức lòng dũng cảm và trí tuệ. Với vai trò là vị thánh trong tín ngưỡng dân gian, Hưng Đạo Vương đã để lại một dấu ấn sâu sắc trong lòng dân tộc Việt Nam không chỉ qua những chiến công mà còn qua tín ngưỡng thờ cúng ông.
Tín Ngưỡng Thờ Đức Thánh Trần
Tín ngưỡng Thờ Đức Thánh Trần, gắn liền với Hưng Đạo Vương, là một phần quan trọng của văn hóa dân gian Việt Nam, mang đậm nét tâm linh và lịch sử. Những người theo tín ngưỡng này, gọi là đồng nhà Trần, có khả năng giao tiếp trực tiếp với các thánh, trong đó có Đức Thánh Trần, thông qua nghi lễ hầu đồng. Khác với tín ngưỡng Tứ Phủ, hầu đồng Thánh Trần tập trung vào việc trị bệnh, trừ tà và áp vong, không cần thanh đồng hỗ trợ. Trước năm 1945, nghi lễ này chưa pha trộn với múa hát hay diễn lại các sự tích, tạo nên nét độc đáo trong đời sống tâm linh Việt Nam.
Trình Tự Hầu Đồng Trần Triều
Trong các buổi hầu đồng của nhà Trần trình tự và nghi lễ rất quan trọng. Trước khi vào buổi hầu, các vị thành đồng sẽ thực hiện nghi lễ cúng bái thỉnh Phật, thỉnh các vị thánh Trần. Sau đó các thành đồng sẽ bắt đầu vào nghi lễ hầu với một giá duy nhất thường không dùng trang phục cầu kỳ mà chỉ mặc quần áo giản dị tập trung vào việc cầu an và trừ tà. Những bài hát ca khúc trong nghi lễ Hầu Đồng Trần Triều cũng rất khác biệt chủ yếu là những bài ca mang tính chất thần thánh không có sự tham gia của những nhạc cụ hiện đại.
Trong suốt chiều dài lịch sử tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần đã trải qua nhiều biến động. Những năm trước 1945, các nghi lễ hầu đồng và tín ngưỡng nhà Trần đã bị giảm sút và ít được duy trì do những ảnh hưởng của các cuộc chiến tranh và sự thay đổi trong xã hội. Tuy nhiên từ năm 1992 với sự tự do tín ngưỡng được khôi phục các nghi lễ hầu đồng nhà Trần đã dần được phục hồi nhưng cũng đã có sự kết hợp với tín ngưỡng tứ phủ tạo nên một hình thức hầu đồng mới mang tính đan xen giữa các yếu tố tâm linh khác nhau.
Tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần không chỉ là một hình thức thờ cúng tôn vinh một vị thánh mà còn là một phần của di sản văn hóa dân tộc. Nó phản ánh lòng yêu nước sự biết ơn của người dân đối với những bậc tiền nhân đã bảo vệ đất nước mang lại hòa bình và an yên cho dân tộc. Dù tín ngưỡng có sự thay đổi qua từng thời kỳ nhưng tinh thần của nó vẫn vững vàng tiếp tục là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh của người dân Việt Nam.
Với sự phát triển của xã hội hiện đại tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần và các hình thức tín ngưỡng dân gian khác đang phải đối mặt với những thử thách. Tuy nhiên giá trị văn hóa và tinh thần mà nó mang lại vẫn rất quan trọng cần được bảo tồn và lưu truyền cho thế hệ mai sau. Tín ngưỡng Hầu Đồng Trần Triều không chỉ giải quyết các vấn đề hiện sinh của con người mà còn chứa đựng lòng yêu nước và sự kính trọng đối với những đấng linh thiêng đã chở che bảo vệ dân tộc qua bao thế hệ.
