So Sánh Lễ Mở Phủ và Lên Đồng Hầu Đồng

Câu hỏi	Câu trả lời
Tín ngưỡng thờ Mẫu tam - tứ phủ của người Việt được UNESCO công nhận khi nào?	Mới được công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại.
Hạt nhân của tín ngưỡng thờ Mẫu tam - tứ phủ là gì?	Hạt nhân là nghi thức hầu đồng.
Nghi thức hầu đồng có những loại nào theo kinh nghiệm dân gian?	Các loại gồm: đồng sang (giàu), đồng nát (nghèo), đồng non (trẻ), đồng già (nhiều tuổi), đồng khôn, đồng giỏi, đồng điên, đồng rồ, đồng hâm, đồng rởm, đồng đua, đồng đú.
Đồng đua, đồng đú là gì?	Là những người ra hầu đồng không có căn cốt, chỉ làm cho vui, cho oai, không xuất phát từ tín ngưỡng thực sự.
Khi nào người ra hầu đồng thường thực hiện nghi lễ?	Mùa xuân từ tháng Giêng đến tháng Ba âm lịch, và cuối năm từ tháng 8 đến hết tháng 12 âm lịch gọi là “trả lễ”.
Các địa điểm nổi tiếng hầu đồng ở miền Bắc là gì?	Phủ Giày (Nam Định), Công Đồng Bắc Lệ (Lạng Sơn), Đền Mẫu Đông Cuông Tuần Quán (Yên Bái), Đền Sòng Sơn, Đền Cô Chín Giếng, Đền Cô Bơ (Thanh Hóa), Đền Ông Hoàng Mười (Nghệ An), Đền Ông Hoàng Bẩy (Bảo Hà), Đền Trần (Nam Định), Đền Rừng, Đền Núi, Đền Mẫu Thoải (Gia Lâm – Hà Nội).
Theo GS Ngô Đức Thịnh, hầu đồng hiện nay gặp vấn đề gì?	Hầu đồng bị biến tướng, nhiều người lợi dụng kiếm tiền trục lợi, ra đồng không vì tín ngưỡng mà vì lợi ích vật chất.
Hầu đồng phục vụ nhu cầu gì của người tham gia?	Cầu tài lộc, thăng quan tiến chức, sinh con, hạnh phúc gia đình, hoặc khoe giàu có, thỏa mãn nhu cầu cá nhân.
Thời gian và chi phí tổ chức một buổi hầu đồng như thế nào?	Thời gian kéo dài 3–6 tiếng, chi phí từ vài triệu đến vài trăm triệu đồng hoặc hơn, tùy quy mô lễ mâm và túi tiền gia chủ.
Khuyến cáo khi tham gia hầu đồng là gì?	Chỉ ra đồng khi có căn cốt, thành tâm, tránh lợi dụng tín ngưỡng để trục lợi, giữ đạo đức, tránh dùng tiền bẩn hay vay nợ để dâng lễ.
Các khác biệt giữa đồng giàu và đồng nghèo là gì?	Đồng giàu lập đàn lễ mâm cao cỗ đầy, trang phục cầu kì, vàng mã nhiều; đồng nghèo lễ sơ sài, trang phục đơn giản, vàng mã ít, dâng lễ mọn.
Luật nhân quả được nhắc đến trong bài viết như thế nào?	Gieo nhân thiện thì gặp quả tốt, làm ác thì gặp quả xấu; lợi dụng hầu đồng để trục lợi có nguy cơ gặp hậu quả xấu.

Mỗi loại hình tín ngưỡng đều có những phương thức riêng để thực hành, trong đó tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Tứ Phủ cũng có những nghi thức đặc biệt. Một trong những nghi thức quan trọng của tín ngưỡng là lễ trình đồng, còn gọi là nghi thức mở phủ là lễ để người có căn đồng, số lính, sau khi trải qua các nghi thức, chính thức trở thành con thánh, mở cửa đón nhận các thần linh, cũng như hoàn thiện công tác hành lễ.

1. Lễ Mở Phủ là gì?

Lễ mở phủ (hay còn gọi là lễ trình đồng) là một nghi lễ mà người có căn đồng sau khi thực hiện các bước nghi lễ chính thức trở thành một đồng thầy được thánh ban quyền khai quang và lập hộ. Sau ba ngày từ lễ mở phủ người đó sẽ được gọi là "tân đồng". Sau ba năm tân đồng phải thực hiện lễ tại đàn muốn phủ để trở thành "đồng thuộc" hay "thanh đồng".

Lễ mở phủ giúp người có căn đồng được thánh giao quyền lực và họ có thể tiếp tục mở phủ cho những người khác. Tuy nhiên việc mở phủ cho người khác không phải ai cũng có thể làm mà cần phải có sự tu tập và sắc lệnh từ thánh.

2. Các Phương Thức và Quy Trình Mở Phủ

Lễ mở phủ đòi hỏi đồng thầy và trợ tá chuẩn bị đầy đủ vật dụng và thực hiện nghi lễ theo trình tự nghiêm ngặt.

Lễ vật cần chuẩn bị: Khăn áo công đồng (áo bàn bệnh) tượng trưng cho sự kết nối với thần linh; các loại tấu hương dùng để thắp hương bày tỏ lòng thành kính; bốn màu khăn xanh, đỏ, trắng, vàng thể hiện sự trang nghiêm và tôn kính.

Lễ tiến hành: Đồng thầy cùng trợ tá thắp hương cúng tế thần linh chuẩn bị cho nghi thức. Tiếp theo là khai quang mở sổ, bước quan trọng để kết nối người hành lễ với các vị thần. Sau đó, tân đồng mặc áo công đồng, đeo khăn, sẵn sàng cho lễ hầu thánh.

Lễ hầu thánh: Đây là bước trọng tâm, tân đồng hầu các thần linh, các giá chầu để thể hiện lòng thành kính và tạ ơn. Nghi thức tạ ơn giúp ghi nhận sự phù hộ và ban phước từ các vị thần linh.

Khi thực hiện lễ mở phủ đồng thầy và các trợ tá cần chuẩn bị đầy đủ các vật dụng và thực hiện các nghi lễ theo trình tự như sau:

3. Nghi Lễ và Lễ Tạ

Sau khi tân đồng hoàn thành lễ mở phủ sẽ có một lễ tạ để cảm tạ thánh. Lễ tạ có thể được thực hiện ngay sau khi đồng con bắc ghế hoặc có thể tiến hành sau ba ngày.

4. Các Yếu Tố Cần Chuẩn Bị trong Lễ Trình Đồng Mở Phủ

Để tiến hành lễ Trình Đồng mở Phủ, các tín đồ cần chuẩn bị nhiều vật phẩm linh thiêng. Các yếu tố quan trọng bao gồm:

Nghi thức thờ cúng: Đây là phần không thể thiếu trong lễ Trình Đồng, thể hiện sự tôn kính đối với thần linh.
Âm nhạc: Âm nhạc trong lễ Trình Đồng là yếu tố quan trọng để tạo không khí linh thiêng.
Trang phục: Các tín đồ sẽ mặc trang phục đặc trưng để tham gia lễ, với khăn, áo công đồng là phần không thể thiếu.
Nghi thức hành đàn: Trong lễ Trình Đồng, cần phải thực hiện các nghi thức hành đàn đặc trưng của Đạo Mẫu Tứ Phủ. Các vật phẩm như trứng, quả trầu cau, gạo, dao kéo, khăn mặt và mâm son sẽ được chuẩn bị đầy đủ.

Mỗi phủ trong Đạo Mẫu Tứ Phủ đều có mẫu, vua và các vị thần cai quản. Ví dụ, Đức Thánh Mẫu Liễu Hạnh nổi bật trong hai phủ: Điện Biên Phủ và Địa Phủ. Các tín đồ tham gia lễ mở phủ sẽ phải thực hiện nghi lễ theo các giá đồng, mỗi giá có một vai trò và trang phục riêng biệt.

5. Những Lưu Ý và Quy Tắc Cần Biết

Lễ trình đồng không chỉ là một nghi thức tâm linh mà còn là một quá trình tu luyện. Người tham gia cần phải hiểu rõ về đạo về các nghi lễ và không nên tham gia một cách mù quáng. Một số người có thể lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người khác và yêu cầu những khoản tiền lớn để thực hiện lễ trình đồng. Lưu Ý và Quy Tắc Cần Biết không phải là hành động đúng đắn trong tín ngưỡng.

bàn thờ Lễ Mở Phủ

Lễ mở phủ không chỉ đơn thuần là một nghi lễ tôn thờ mà còn là một hành trình tâm linh quan trọng đối với những người có căn đồng. Tuy nhiên, thực hiện nghi lễ mở phủ cần phải tuân thủ các quy tắc nghiêm ngặt hiểu rõ ý nghĩa của từng bước và tránh những hành vi lợi dụng tín ngưỡng. Để hiểu và thực hành đúng đắn mỗi người cần học hỏi và tìm hiểu sâu sắc về tín ngưỡng của mình.

6. Lên Đồng Hầu Đồng là gì?

Lên đồng là một nghi lễ truyền thống của Đạo Mẫu Tứ Phủ, đặc biệt phổ biến ở miền Bắc và miền Nam Việt Nam. Đây là một nghi lễ đặc trưng, thể hiện sự giao thoa giữa con người và các vị thần linh.

Lên đồng thường được thực hiện ở các đền, phủ nơi thờ các vị thánh trong Đạo Mẫu Tứ Phủ.
Trong lễ lên đồng, các bà đồng, ông đồng sẽ đưa mình vào trạng thái ngây ngất, thường là với sự trợ giúp của âm nhạc, múa, hát văn, màu sắc rực rỡ và các lễ vật như rượu, thuốc, hương hoa.
Khi một vị thánh nhập vào người hầu đồng, họ sẽ mặc lễ phục đặc trưng của vị thánh đó, như lễ phục thánh cô, thánh cậu hoặc hoàng thái tử.

Một trong những điểm đặc biệt của lễ lên đồng là phát lộc, khi các thánh phát lộc thánh cho các con nhang đệ tử, thường là tiền, đồ vật, hoa quả. Đây là một phần rất quan trọng trong nghi lễ, mang ý nghĩa ban phúc lộc cho người tham gia.

6,1. Lễ Trình Đồng Mở Phủ và Lễ Hầu Đồng có gì khác nhau?

Dễ dàng nhận thấy rằng Lễ Trình Đồng Mở Phủ và Lễ Hầu Đồng có rất nhiều điểm khác biệt, mặc dù chúng cùng thuộc về Đạo Mẫu Tứ Phủ.

Lễ Trình Đồng Mở Phủ là nghi thức nhập môn, dành cho những người muốn trở thành tín đồ chính thức của Đạo Mẫu Tứ Phủ. Lễ Trình Đồng Mở Phủ thường chỉ được thực hiện một lần khi người tham gia mới bắt đầu hành đạo. Trong lễ này, pháp sư đóng vai trò quan trọng, họ sẽ giúp mở phủ và chỉ dạy các phép thần linh cho người mới.
Lễ Hầu Đồng, ngược lại, là một nghi lễ thờ cúng định kỳ, được thực hiện sau khi tín đồ đã gia nhập Đạo Mẫu và có thể tham gia vào các nghi lễ lớn. Hầu đồng có thể được tổ chức vào nhiều dịp trong năm, với sự tham gia của các bà đồng, ông đồng đã trải qua lễ mở phủ.

Một điểm quan trọng khác là khi thực hiện Lễ Trình Đồng Mở Phủ, nghi thức và lễ vật phải đầy đủ, cụ thể và có sự tham gia của các pháp sư. Trong khi đó, Lễ Hầu Đồng có thể thực hiện đơn giản hơn và không cần sự can thiệp của pháp sư trong mọi bước lễ.

6,2. Vai trò quan trọng của Pháp Sư trong lễ Trình Đồng Mở Phủ

Pháp sư là người đóng vai trò rất quan trọng trong lễ Trình Đồng Mở Phủ. Họ không chỉ giúp tiến hành các nghi thức thờ cúng mà còn là người dạy các phép của thánh, giúp người tham gia lễ hiểu và thực hành các nghi thức tôn thờ một cách đúng đắn.

Trong lễ Trình Đồng Mở Phủ, pháp sư sẽ thay đổi khăn, thay áo cho tín đồ, giúp họ chuẩn bị tâm linh để có thể giao tiếp với các thần linh. Ngoài ra, pháp sư còn đảm nhiệm việc mở phủ, giúp người tham gia lễ trở thành con đồng chính thức, có thể hành lễ và hầu thánh.

Dù có nhiều điểm tương đồng, Lễ Trình Đồng Mở Phủ và Lễ Hầu Đồng đều có những đặc điểm và ý nghĩa riêng. Lễ Trình Đồng Mở Phủ là nghi thức gia nhập đạo, trong khi Lễ Hầu Đồng là nghi lễ thờ cúng định kỳ. Cả hai đều thể hiện sự giao tiếp giữa con người và các vị thần linh trong Đạo Mẫu Tứ Phủ.