Ngũ Vị Tôn Quan – 5 Vị Quan Lớn trong Tứ Phủ
Ngũ Vị Tôn Quan là những vị thánh quyền năng, thay mặt Thánh Mẫu điều hành công việc ở bốn phủ: Thiên phủ, Nhạc phủ, Thoải phủ, Địa phủ. Các ngài có nguồn gốc cao quý, có tích nói là con của Ngọc Hoàng Thượng Đế, có tích là con của Vua Cha Bát Hải Động Đình.
1. Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên
-
Tên đầy đủ: Đệ Nhất Thượng Thiên Hoàng Thái Tử Vương Quan.
-
Phủ quản lý: Thiên phủ (Trời).
-
Đặc điểm: Ít khi ngự đồng, chỉ hiện khi đại lễ. Mặc áo đỏ, đội mũ cánh chuồn.
-
Thờ chính: Đền Đồng Bằng (Thái Bình), mới có đền riêng gần đó.
-
Ngày tiệc: Không rõ ràng, ít phổ biến.
2. Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn
-
Tên đầy đủ: Đệ Nhị Thượng Ngàn Giám Sát Đại Vương.
-
Phủ quản lý: Nhạc phủ (Rừng núi).
-
Đặc điểm: Hay ngự đồng, mặc áo xanh, múa kiếm.
-
Thờ chính: Đền Quan Giám (Lạng Sơn), đền Phố Cát (Thanh Hóa).
-
Ngày tiệc: Mùng 10 tháng 11 âm lịch.
3. Quan Lớn Đệ Tam Thoải Phủ
-
Tên đầy đủ: Đệ Tam Thủy Phủ Hoàng Thái Tử Vương Quan.
-
Phủ quản lý: Thoải phủ (Sông nước).
-
Đặc điểm: Ngự đồng thường xuyên, mặc áo trắng, múa đôi kiếm.
-
Thờ chính: Đền Lảnh Giang, Đền Xích Đằng (Hà Nam – Hưng Yên).
-
Ngày tiệc: 24 tháng 6 âm lịch.
4. Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai
-
Tên đầy đủ: Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai Thượng Đẳng Tối Linh Thần.
-
Phủ quản lý: Trung gian, giám sát cả 4 phủ – đặc biệt là Địa phủ.
-
Đặc điểm: Mặc áo vàng, ít ngự đồng, chỉ về khi đại sự.
-
Thờ chính: Thường thấy trong các phủ, không có đền riêng.
-
Ngày tiệc: Có tài liệu nói 24 tháng 4 âm lịch (chưa xác thực).
5. Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh
-
Tên đầy đủ: Đệ Ngũ Tuần Tranh Tôn Quan Thượng Đẳng.
-
Phủ quản lý: Quyền thông cả 4 phủ, đặc biệt là phía Duyên hải – Thoải phủ.
-
Đặc điểm: Ngự đồng nhiều, được yêu kính rộng rãi.
-
Thờ chính: Đền Kỳ Cùng (Lạng Sơn), đền ở Ninh Giang (Hải Dương), các vùng ven sông biển.
-
Ngày tiệc: Không ghi cụ thể, thường thỉnh trong các lễ phổ độ, giải oan.
Về mặt tín ngưỡng:
-
Khi mở phủ, khai đàn, các thanh đồng thường thỉnh các vị quan để chứng đàn, giáng hạ, phù hộ độ trì.
-
Mỗi quan có màu áo riêng: đỏ (Đệ Nhất), xanh (Đệ Nhị), trắng (Đệ Tam), vàng (Đệ Tứ), đa sắc/kim (Đệ Ngũ).
-
Văn chầu văn khấn thường nhắc rõ từng vị với giai thoại, công lao và quyền phép của các ngài.