Giải nghĩa câu đối: “Phú Thọ Khang Ninh Tổng Thị Nhân Từ Thành Sự Nghiệp – Quý Tài Lợi Lạc Giai Do Trung Hiếu Vĩnh Cơ Đồ”
- Phú thọ khang ninh tổng thị nhân từ thành sự nghiệp.
- Quý tài lợi lạc giai do trung hiếu vĩnh cơ đồ.
Phiên âm – Dịch nghĩa từng phần
Phú thọ khang ninh tổng thị nhân từ thành sự nghiệp (富壽康寧總是仁慈成事業)
- Phú (富): giàu sang, sung túc.
- Thọ (壽): sống lâu, trường thọ.
- Khang ninh (康寧): mạnh khỏe, yên ổn.
- Tổng thị (總是): đều là, tất cả đều do.
- Nhân từ (仁慈): lòng nhân ái, từ thiện.
- Thành sự nghiệp (成事業): nên công nghiệp, dựng được nghiệp nhà.
Nghĩa: Giàu sang, sống thọ, an khang yên ổn — đều do lòng nhân từ mà nên sự nghiệp.
- Quý tài lợi lạc giai do trung hiếu vĩnh cơ đồ (貴財利樂皆由忠孝永基圖)
- Quý tài lợi lạc (貴財利樂): của cải quý báu, lợi lộc, niềm vui.
- Giai do (皆由): đều do, đều nhờ vào.
- Trung hiếu (忠孝): lòng trung với nước, hiếu với cha mẹ.
- Vĩnh cơ đồ (永基圖): nền cơ nghiệp vững bền lâu dài.
Nghĩa: Mọi phúc lộc, tài quý, niềm vui đều nhờ trung hiếu mà cơ đồ bền vững.
Dịch nghĩa toàn văn
Giàu sang, thọ lâu, khang ninh yên ổn,
Đều nhờ nhân đức dựng cơ đồ.
Tài quý, phúc lộc, vui an ổn,
Cũng bởi trung hiếu vững nghiệp nhà.
Hoặc thơ hóa:
Phú thọ khang ninh nhân đức gốc,
Trung hiếu bền cơ phúc lạc sinh.
Giải nghĩa đạo lý
Đây là đôi câu đối mang đậm tinh thần Nho giáo, thường dùng trong nhà thờ họ, từ đường, hoặc các gia trang lớn.
Cặp đối nêu hai tầng ý:
- Vế phải (phú thọ khang ninh) nói về phúc đức – thân tâm an lạc.
- Vế trái (quý tài lợi lạc) nói về sự nghiệp – cơ đồ vững bền.
Cả hai đều quy về gốc nhân – hiếu – trung, là đạo nền tảng của gia phong Việt.
Lời bình
Một đôi câu đối đẹp cả về chữ, ý, lẫn cấu trúc.
Hai vế tương xứng, dùng ngữ cổ trang trọng, mang tính giáo huấn cao:
- “Nhân từ” để lập đức, “Trung hiếu” để giữ nhà, chính là đạo thịnh của muôn đời.
