Nội dung hai vế câu đối là gì và xuất xứ ra sao?
Hai vế chữ Hán được khắc tinh xảo là:
- “Xa thủy trường lưu phân vạn phái”
- “Nguyễn môn phiên diễn đệ tam chi”
Các vế đối thường xuất hiện tại từ đường, nhà thờ họ hoặc nơi tưởng niệm tổ tiên, dùng để ca ngợi truyền thống gia tộc và nhắc nhở con cháu về nguồn cội.
“Xa thủy trường lưu phân vạn phái” có nghĩa là gì?
Vế 1 có thể hiểu là:
“Dòng nước từ xa vẫn chảy dài, tỏa ra muôn nhánh.”
Ở đây:
- Dòng nước là ẩn dụ cho nguồn gốc tổ tiên, cho dòng dõi gia tộc được lưu truyền.
- Phân vạn phái biểu thị con cháu đông đảo, tản mát khắp nơi nhưng vẫn cùng chung một cội nguồn.
Vế “Nguyễn môn phiên diễn đệ tam chi” nghĩa là gì?
Vế 2 có thể dịch là:
“Ngành thứ ba của dòng họ Nguyễn được mở rộng và phát triển.”
- Nguyễn môn – dòng họ Nguyễn.
- Phiên diễn – mở rộng, phát triển.
- Đệ tam chi – chỉ ngành thứ ba trong tộc phả.
Ý nghĩa tổng thể nhấn mạnh sự tiếp nối và hưng thịnh của chi tộc, thể hiện niềm tự hào về nguồn cội và thành tựu của dòng họ.
Ý nghĩa tổng thể của câu đối là gì?
Hai vế phối hợp hài hòa, có thể diễn giải trọn vẹn như sau:
“Từ nguồn xa, dòng nước vẫn chảy mãi, tỏa khắp muôn phương;
Trong họ Nguyễn, ngành thứ ba không ngừng phát triển, rạng danh tông tộc.”
CÂU ĐỐI HÁN CỔ: “XA THỦY TRƯỜNG LƯU – NGUYỄN MÔN PHIÊN DIỄN” vừa là lời tri ân tổ tiên, vừa nhắc nhở con cháu giữ gìn nề nếp, tiếp nối công đức và danh dự gia tộc. Nó mang giá trị thẩm mỹ cao về thư pháp và tinh thần đạo lý sâu sắc, thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của người Việt.
