Bức chữ “Chân Như” ở làng Hành Thiện (Nam Định) có ý nghĩa gì?
Bức chữ “Chân Như” được phát hiện tại làng Hành Thiện, Nam Định, mang giá trị đặc biệt về mặt tôn giáo và triết lý. “Chân Như” là khái niệm trung tâm trong triết học Phật giáo, đặc biệt là trong hệ thống tư tưởng Đại thừa. Cụm từ này diễn tả bản chất thật của vạn vật, hay thực tại tối hậu, vốn không sinh không diệt, không biến đổi theo thời gian và vượt ngoài mọi khái niệm đối đãi của thế gian.
“Chân Như” trong triết học Phật giáo được hiểu như thế nào?
Theo Phật học, “Chân Như” không phải là một vật thể cụ thể mà là bản tính tĩnh lặng, thuần khiết của mọi hiện hữu, không chịu tác động bởi sinh diệt, tốt xấu, khổ vui. Khi con người nhận thức được “Chân Như”, tức là họ thấy rõ được bản chất vô thường của vạn vật, vượt qua sự phân biệt của tâm thức. Trạng thái “Chân Như” chính là cái thấy bình đẳng, không còn chấp vào cái “ngã” hay “pháp” nào cả.
Vì sao khái niệm “Chân Như” được xem là cốt lõi trong Phật học?
Bởi “Chân Như” chính là thực tướng của pháp giới, là sự thật tuyệt đối không bị chi phối bởi vọng tưởng và cảm xúc con người. Hiểu và sống theo “Chân Như” giúp hành giả giải thoát khỏi vô minh, từ đó đạt đến tâm an nhiên, không bị ràng buộc bởi thế gian giả tạm. Đây là nền tảng để phát khởi trí tuệ Bát Nhã, dẫn dắt con người đi trên con đường giác ngộ.
Có phải “Chân Như” chỉ là một khái niệm trừu tượng, khó hiểu không?
Không hoàn toàn như vậy. Dù mang tính triết lý sâu sắc, nhưng “Chân Như” cũng là trạng thái tâm thanh tịnh mà ai cũng có thể cảm nhận. Khi con người dừng lại những vọng tưởng, bớt chấp trước vào hơn thua, được mất, họ đang tiến gần đến “Chân Như.” Đó là lúc tâm trở nên trong sáng, tự tại, và mọi sự vật hiện lên đúng như nó vốn có – không bị tô vẽ bởi nhận thức cá nhân.
Bức chữ “Chân Như” ở Hành Thiện có nguồn gốc và niên đại như thế nào?
Theo các dòng chữ khắc trên tác phẩm, bức chữ được tạo vào trọng đông năm thứ 5 triều vua Duy Tân, tức khoảng năm 1911. Phần “lạc khoản” ghi rõ đây là sự cung tiến của hội các thiện sĩ bên ngoài nhà chùa, tức những người có lòng mộ đạo, quyên góp để dựng tác phẩm cúng dường Phật pháp. Dù đã hơn một thế kỷ, bức chữ vẫn được bảo tồn, thể hiện tinh thần văn hóa – tâm linh đặc sắc của vùng đất Hành Thiện, nơi nổi tiếng với truyền thống hiếu học và Phật giáo.
Có liên hệ nào giữa bức chữ “Chân Như” ở Hành Thiện và các tác phẩm Phật học hiện đại không?
Một số người cho rằng nội dung bức chữ gợi nhớ đến bộ sách “Chân Như” – một tuyển tập tác phẩm Phật học giải thích về bản thể vạn vật và con đường nhận thức theo tinh thần Đại thừa. Các tác phẩm này, do nhiều học giả và tăng sĩ biên soạn, đều xoay quanh tư tưởng rằng “Chân Như” là chân lý tuyệt đối mà mọi hiện tượng trong vũ trụ đều phản chiếu từ đó. Vì vậy, dù được viết ở thời khác nhau, cả bức chữ xưa và các nghiên cứu hiện đại đều hướng về cùng một giá trị – tìm về bản chất thật của tâm và của vạn pháp.
Giá trị của bức chữ “Chân Như” đối với văn hóa Việt Nam là gì?
Bức chữ không chỉ mang giá trị tôn giáo, mà còn là minh chứng cho sự giao hòa giữa Phật học và nghệ thuật thư pháp Việt Nam. Nó thể hiện tinh thần tôn vinh trí tuệ, lòng hướng thiện và niềm tin vào chân lý bất biến. Với làng Hành Thiện, một vùng đất giàu truyền thống văn hóa – nơi sản sinh nhiều danh sĩ và tăng nhân uyên thâm – bức chữ “Chân Như” là biểu tượng của tâm hồn Việt thanh tịnh, hướng nội và sâu sắc.
